Διδάσκεται το (αθλητικό) ήθος...;

Διδάσκεται το (αθλητικό) ήθος...;

 

 

Το κομμάτι της ηθικής είναι αναπόσπαστο μέρος στη ζωή του ανθρώπου και στις όποιες ενασχολήσεις του. Η ηθική, αρχίζει να απασχολεί τον άνθρωπο, καθώς οδεύει προς την ενηλικίωση και καλείται, βαθμιαία, να έρθει αντιμέτωπος με διλήμματα που ως τότε δεν είχε συναντήσει και δεν τον είχαν ποτέ απασχολήσει. Ο έφηβος, καλείται να αξιολογήσει συμπεριφορές κοντινών του προσώπων και φίλων, αρχίζει να παρατηρεί πως αισθάνεται και ποια είναι η θέση του στην κοινωνία. Αυτά τα ερωτήματα που ανακύπτουν, θα τον βοηθήσουν σιγά-σιγά να ενηλικιωθεί. Η ικανότητα να κρίνει απειλητικές συμπεριφορές για τη ζωή του και με ηθική διάσταση τώρα, αρχίζει να αναπτύσσεται. 

Το μικρό παιδί, μαθαίνει να ξεχωρίζει το καλό από το κακό καθώς μεγαλώνει. Οι θεωρητικοί της κοινωνικής μάθησης υποστηρίζουν πως τούτο, αναπτύσσεται με την κλασική εξαρτημένη μάθηση και τη μάθηση μέσω παρατήρησης. Οι ψυχοδυναμικοί θεωρητικοί διατείνονται πως αναπτύσσεται ως άμυνα ενάντια στο άγχος, την ενοχή και την ντροπή. Οι γνωστικοί θεωρητικοί, πιστεύουν ότι εξελίσσεται σταδιακά καθώς ο άνθρωπος μεγαλώνει. Ένας εξ αυτών, ο Ελβετός Ζαν Πιαζέ, θεώρησε πως ο άνθρωπος περνάει από δυο στάδια ηθικής: 

• α)του ηθικού ρεαλισμού, όπου το παιδί πιστεύει απλά  ότι οι κανόνες είναι απαράβατοι και πρέπει να τους υπακούει ευλαβικά και στη συνέχεια, 

• β)του ηθικού σχετικισμού όπου παρατηρεί πως οι κανόνες μπορούν να διαφοροποιούνται και πως η ηθική εξαρτάται από τις προθέσεις και όχι τις επιπτώσεις. 

Πολύ κοντά στη θεωρία του Piaget, βρίσκεται και η πολύ ενδιαφέρουσα θεωρία του Κόλμπεργκ. Ο αμερικάνος ψυχολόγος γνωστός για το μοντέλο ηθικής ανάπτυξης που δημοσίευσε, έκανε πολλές έρευνες και μελέτες για την ηθική υπόσταση του ανθρώπου και κατέγραψε έξι στάδια ηθικής ανάπτυξης. Σύμφωνα με αυτά, η ηθική κρίση του ανθρώπου χωρίζεται σε τρια επίπεδα: στο πρώτο, το άτομο υπακούει για να αποφύγει την τιμωρία, ή να λάβει ανταμοιβές, στο δεύτερο υπακούει για να αποφύγει τη δυσαρέσκεια και την απόρριψη, στο τρίτο υπακούει για την ευημερία της κοινότητας στην οποία ζει και γιατί απλά το επιθυμεί, υπακούοντας στη συνείδησή και  τη βούλησή του.

Σε γενικές γραμμές, το μοντέλο ηθικής ανάπτυξης του Κόλμπεργκ καταλήγει στις βαθιές εσωτερικές ηθικές αρχές που πρέπει να καθορίζουν τις πράξεις του ανθρώπου, αλλά όλοι οι άνθρωποι δεν κατακτούν το τρίτο στάδιο. Πέρα απ’ όλες τις θεωρίες που έχουν γίνει αποδεχτές ή όχι, η ουσία είναι πως κανείς δεν μπορεί να αξιολογήσει πειραματικά, αν ένας άνθρωπος παρότι κάνει ηθικές σκέψεις και μπορεί να διακρίνει το ηθικό από το ανήθικο, τελικά θα επιλέξει το ηθικό και τούτο, διότι οι σκέψεις από τις πράξεις έχουν μεγάλη διαφορά και είναι αδύνατο να μετρηθούν γιατί οι εκάστοτε συνθήκες αποτελούν ένα μεγάλο αστάθμητο παράγοντα. Μπορεί κάποιος να έχει ηθικές αρχές, αλλά όταν θα έρθει η ώρα να τις εφαρμόσει ενδέχεται να μην το κάνει.

Το ερώτημα που αιωρείται και απασχολεί είναι, αν η ηθική μπορεί να διδαχτεί ώστε να αναπτυχθεί και αν ναι, πότε και πώς μπορεί να γίνει αυτό∙ και εν προκειμένω, αν μέσα από τον αθλητισμό μπορεί να διδαχθεί η ηθική.  Ευτυχώς, η ηθική διδάσκεται ως ένα βαθμό, δυστυχώς διδάσκεται στις μικρές ηλικίες και όχι μετά την ενηλικίωση. Τα παιδιά επηρεάζονται από τους ανθρώπους με τους οποίους περνούν τις περισσότερες ώρες μαζί. Οι ειδικοί λένε ότι σε θέματα ηθικής οι γονείς πρέπει να είναι αυστηροί, να κουβεντιάζουν πολύ με τα παιδιά και να τα επανατροφοδοτούν όταν προκύπτουν συγκρούσεις ηθικών διλημμάτων.

Πραγματικά, δεν γνωρίζουμε κατά πόσο ένας προπονητής μπορεί να διδάξει, σήμερα, ηθική και δε μπορούμε να πούμε με σιγουριά ότι είμαστε αισιόδοξοι ως προς αυτό. Αν ασχολείται κάποιος με παιδιά θα πρέπει τουλάχιστον να γνωρίζει τις βασικές αρχές της παιδαγωγικής. Όσο για τους ενήλικες, είναι μάλλον αργά για να διδαχτούν τις ηθικές αξίες, δυστυχώς έχουν διαμορφωθεί ήδη στην προσωπικότητά τους και έχει διαπιστωθεί και στην πράξη, μέσα στους αγωνιστικούς χώρους.


*Άρθρο της κ. Ξυγαλά Σοφίας, Συμβούλου Ψυχικής Υγείας και Καθηγήτριας Φυσικής Αγωγής

 Πηγή: sportsland.gr
            apartiosi.blogspot.gr