Οι γνωστικές μεταβολές από την άσκηση είναι πραγματικές ή εικονικές..;

Οι γνωστικές μεταβολές από την άσκηση είναι πραγματικές ή εικονικές..;

 

       Η άσκηση φαίνεται το ότι είναι οφέλιμη για τον ανθρώπινο εγκέφαλο με πολλές πρόσφατες έρευνες να μας λένε ότι η τακτική άσκηση βελτιώνει τη μνήμη μας και την ικανότητά μας να σκεφτόμαστε. Αλλά μια πολύ ενδιαφέρουσα νέα μελέτη, ερευνά αν τα γνωστικά οφέλη της άσκησης είναι πραγματικά ή είναι απλά μια εικονική επίδραση της άσκησης, και αυτό αν σκεφτούμε ότι είμαστε πράγματι εξυπνότεροι ή μήπως και το μυαλό μας ανταποκρίνεται αντιστοίχως; Η απάντηση είναι εξαιρετικά σημαντική για όλους μας, ελπίζοντας να χρησιμοποιήσουμε την άσκηση για να κρατήσουμε την εξυπνάδα μας σε υψηλά επίπεδα κατά τη διάρκεια της ζωής μας.


       Στις επιστήμες που χρησιμοποιούν πειράματα, οι πιο αξιόπιστες έρευνες, χωρίζουν τυχαία τους συμμετέχοντες σε δύο ομάδες: Στην Πειραματική Ομάδα, που λαμβάνει πχ ένα φάρμακο και στην Ομάδα Ελέγχου, που λαμβάνει ένα παρόμοιο, αλλά εικονικό φάρμακα (placebo) που δεν περιέχει την δραστική ουσία.  Αυτά τα εικονικά φάρμακα είναι πολύ σημαντικά, γιατί βοηθούν τους επιστήμονες να ελέγχουν τις αντιδράσεις και τις προσδοκίες των συμμετεχόντων. Αν για παράδειγμα, έχουν την πεποίθηση ότι το φάρμακο που έλαβαν θα έχει κάποια συγκεκριμένη επίδραση στον οργανισμό τους, το σώμα τους μπορεί να παράγει αυτές τις αντιδράσεις. Αυτή είναι η λεγόμενη εικονική επίδραση (placebo effect) και εμφάνιση της υποδηλώνει ότι η επίδραση στον οργανισμό δεν είναι πάντα αυτή που φαίνεται να είναι, γιατί ένα μέρος προέρχεται από τις προσδοκίες των συμμετεχόντων και όχι από το φάρμακο. 
    Πρόσφατα κάποιοι επιστήμονες άρχισαν να αμφισβητούν ότι οι προφανείς θετικές επιδράσεις της άσκησης στην σκέψη μας είναι εικονικές. Ενώ πολλές έρευνες προτείνουν ότι η άσκηση έχει θετικές γνωστικές επιδράσεις, ωστόσο όλες είχαν έναν σημαντικό επιστημονικό περιορισμό: Δεν χρησιμοποιούσαν ομάδες ελέγχου.
     
      Αυτό το ζήτημα δεν αποτελεί αντικείμενο διεπιστημονικής κόντρας. Αν τα γνωστικά οφέλη της άσκησης είναι εικονικά και όχι μόνιμες αλλαγές στον εγκέφαλό μας, τότε αυτές οι αλλαγές θα ήταν προσωρινές και σε βάθος χρόνου δεν θα ήμασταν ικανοί ούτε να συλλαβίσουμε τη λέξη "προσωρινός" (!). Το να εξετάσεις αυτό το ζήτημα, είναι πάρα πολύ δύσκολο από πρακτικής άποψης: Ο οποιοσδήποτε ξέρει πότε γυμνάζεται ή οχι. 
     Έτσι, ερευνητές από το Florida State University και το University of Illinois επανήλθαν στο θέμα με έναν πιο έξυπνο τρόπο. Αποφάσισαν να επικεντρωθούν στις προσδοκίες των ανθρώπων στο τί μπορεί να προκαλέσει η άσκηση στην σκέψη τους. Αν οι προσδοκίες τους είναι παρόμοιες με τα πραγματικά οφέλη, τότε τουλάχιστον μια από αυτές τις βελτιώσεις είναι πιθανόν πραγματικές και όχι εικονικές.

       Οι επιστήμονες είχαν την ευκαιρία να εξετάσουν αυτή την περίπτωση σε μια παλαιότερη έρευνα πάνω στα ηλεκτρονικά παιχνίδια και τη σκέψη. Η έρευνα αυτή μας έλεγε ότι οι παίκτες παιχνιδιών δράσης, βελτίωναν τον τρόπο σκέψη τους υποσυνείδητα. Αλλά όταν οι επιστήμονες στη νέα έρευνα ζήτησαν από τους χρήστες των βιντεοπαιχνιδιών να εκτιμήσουν πόσο πολύ τα παιχνίδια μπορούν να βελτιώσουν τη σκέψη τους, οι εκτιμήσεις των χρηστών ταίριαζαν ακριβώς με τα οφέλη που απέκτησαν και αναγνωρίστηκαν μέσω των γνωστικών τεστ μετά το παιχνίδι. Με άλλα λόγια, τα γνωστικά οφέλη από το να παίζει βιντεοπαιχνίδια, φάνηκε να είναι κατά κύριο λόγο εικονικά.
      Για αυτή τη νέα έρευνα, η οποία δημοσιεύτηκε πρόσφατα στην επιστημονική ιστοσελίδα PLOS One, οι ερευνητές επανέλαβαν αυτό το πείραμα, αλλά επικεντρώθηκαν στην άσκηση. Επιστράτευσαν 171 εθελοντές και ρώτησαν τους μισούς από αυτούς, πόσο νομίζουν ότι ένα πρόγραμμα άσκησης τρεις φορές την εβδομάδα, θα τους βοηθούσε να βελτιώσουν κάποιες παραμέτρους της σκέψης τους, όπως τη μνήμη και το να εκτελούν νοητικά πολλά πράγματα ταυτόχρονα. Οι υπόλοιποι εθελοντές ρωτήθηκαν ακριβώς το ίδιο αλλά χωρίς να εκτελέσουν το πρόγραμμα άσκησης, παρά μόνο περπάτημα, χωρίς να γνωρίζουν ότι στην πραγματικότητα, ακόμα και το απλό περπάτημα βελτιώνει την ικανότητα της σκέψης. Οι εθελοντές εκτίμησαν τα οφέλη της άσκησης σε μια κλίμακα 6 βαθμών και τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η ομάδα που περπατούσε εκτίμησε ότι οφελήθηκε λιγότερο από την ομάδα που ασκήθηκε. 

    Αυτά τα δεδομένα, παρόλο που δεν συμπεριελάμβαναν στην ουσία κάποια σοβαρά προγράμματα άσκησης, εξάγουν πολύ χρήσιμα συμπεράσματα για τους επιστήμονες και ευχάριστα νέα για τους ανθρώπους που γυμνάζονται. Ο επικεφαλής της έρευνας Cary Stothart μας λέει ότι "τα αποτελέσματα της έρευνας, δείχνουν ότι η αερόβια άσκηση δεν έχει εικονική επίδραση, αλλά πραγματική" και συμπληρώνει: "Αν οι προσδοκίες των ασκουμένων είχαν οδηγήσει σε γνωστικές βελτιώσεις, τότε θα έπρεπε το περπάτημα να είναι πιο οφέλιμο από ότι είναι τα προγράμματα άσκησης που περιέχουν διατάσεις. Δεν το έκαναν όμως, υποθέτωντας ότι οι μεταβολές στον εγκέφαλο μετά την άσκηση είναι φυσικό επακόλουθο.

      Βέβαια, αυτή η έρευνα ήταν μικρή σε μέγεθος και περιελάμβανε εθελοντές που τους άρεσε να συμμετέχουν σε έρευνες. Κάποιοι είπαν ότι ασκούνταν κάποιοι είπαν ότι δεν ασκούνταν, αλλά κανένας δεν ισχυρίστηκε ότι είναι εξοικειωμένος με την επιστήμη που συνδέει την άσκηση με τον εγκέφαλο, αλλά και πάλι δεν γνωρίζουμε αν οι απαντήσεις τους ήταν ειλικρινείς.

    Ωστόσο, τα αποτελέσματα είναι αρκετά αξιόπιστα, ώστε να προτείνουμε ότι η άσκηση πράγματι βοηθάει τον εγκέφαλο μας να μεταβληθεί και γιατί όχι να μας κάνει εξυπνότερους. Αυτή η πρόταση ενθαρρύνει τους επιστήμονες να ασχολθούν περισσότερο με το πως, σε μοριακό επίπεδο, η άσκηση αναδιαμορφώνει τον ανθρώπινο εγκέφαλο. Επίσης είναι και ένας καλός λόγος να παρακινηθούν και αυτοί που δεν ασκούνται, γιατί όπως όλα δείχνουν, τα οφέλη της άσκησης στον εγκέφαλο δεν ειναι αποκύημα της φαντασίας μας!

Πηγή: well.blogs.nytimes.com

Επιμέλεια - Μετάφραση:

Καραϊωσήφ Αλέξανδρος M. Res.

"Eν Σώματι Υγιεί" - ΒΕΡΟΙΑ

Το παρόν άρθο δημοσιέυτηκε στις 7/10/2014 στην επιστημονική ιστοσελίδα PLOS One  με τον τίτλο: 

Is the Effect of Aerobic Exercise on Cognition a Placebo Effect? 

Μπορείτε να βρείτε το πρωτότυπο άρθρο ΕΔΩ 

Παρόμοιο άρθρο:

Γιατί όταν γυμναζόμαστε νιώθουμε ευτυχισμένοι;