Τρέξε σωστά για να μην πονάς: Το Σύνδρομο Τριβής Λαγονοκνημιαίας Ταινίας

Τρέξε σωστά για να μην πονάς: Το Σύνδρομο Τριβής Λαγονοκνημιαίας Ταινίας

      Ο πληθυσμός που τρέχει στην Ελλάδα, είτε περιστασιακά για λόγους υγείας, είτε περισσότερο συστηματικά (π.χ. προετοιμασία Μαραθωνίου), έχει αυξηθεί εκθετικά τα τελευταία χρόνια. Παράλληλα με τον «δρομικό πληθυσμό», έχει αυξηθεί και ο αριθμός των ατόμων που υποφέρουν για μεγάλο χρονικό διάστημα από το λεγόμενο σύνδρομο τριβής λαγονοκνημιαίας ταινίας».

Τα κοινά χαρακτηριστικά όλων των περιπτώσεων, πλην των συμπτωμάτων, είναι: 

α) ελλιπής αντιμετώπιση από λειτουργούς υγείας, 

β) πρόχειρη αυτο-εφαρμογή πρωτοκόλλων αποκατάστασης από το διαδίκτυο,

γ) άσκοπη υπερκατανάλωση αντιφλεγμονώδων και αναλγητικών, 

δ) μεγάλα διαστήματα αποχής απο τη προπόνηση (ό,τι χειρότερο για έναν δρομέα), 

ε) επανεμφάνιση των συμπτωμάτων μετά την επιστροφή στη δραστηριότητα, 

στ) επιβάρυνση και καταπόνηση άλλων σωματικών περιοχών λόγω αντιστάθμισης στο τρέξιμο (Αχίλλειος τένοντας, μέση, επιγονατίδα),   

ζ) κακή διαχείριση όγκου προπόνησης (συχνότητα, ένταση, διάρκεια, επιφάνεια). 

Τι είναι το σύνδρομο τριβής λαγονοκνημιαίας ταινίας 

      Πρόκειται για ένα βαθύ και συνεχόμενο, σχετικά εντοπισμένο πόνο στο έξω πλάι του γόνατος, με ή χωρίς αίσθημα τριξίματος. Ο πόνος γενικά αυξάνει με το τρέξιμο και ηρεμεί με τη ξεκούραση. To σύμπτωμα μπορεί να ξεκινήσει αιφνίδια μετά από το τρέξιμο ή να παρουσιαστεί κατά τη διάρκεια μιας προπόνησης. Όσο η δραστηριότητα συνεχίζεται ο πόνος μπορεί να γίνεται πιο οξύς, ή μπορεί να έρχεται πιο γρήγορα στη διάρκεια μιας δεδομένης προπόνησης ή και τα δύο. Αποχή απο το τρέξιμο βοηθάει, αλλά τις περισσότερες φορές επιστροφή στο τρέξιμο σημαίνει και επιστροφή στα συμπτώματα.

«Θεραπεύοντας τα πραγματικά αίτια και όχι τα συμπτώματα»

Η ανατομία του σύνδρομου τριβής λαγονοκνημιαίας ταινίας

      Καταρχήν, πρόκειται για «συνδρομή» πολλών παραγόντων μαζί. Επομένως η τοπική συμπτωματική θεραπεία δεν μπορεί να είναι μακροπρόθεσμα αποτελεσματική
        Η ΛαγονοΚνημιαία Ταινία (ΛΚΤ) προσφύεται στο μεγάλο γλουτιαίο και τον τείνον τη πλατεία περιτονία μύες, ενώ καταφύεται (καταλήγει) στο έξω πλάι της κνήμης κάτω από το γόνατο. Στην πορεία της έξω απο το γόνατο η ΛΚΤ περνάει πάνω από τον έξω επικόνδυλο και προκειμένου να προστατευτεί από τη τριβή με τη σκληρή αυτή οστική προεξοχή συνήθως παρεμβάλλεται ένα μαλακό μαξιλαράκι με υγρό (ορογόνος θύλακος) ή λιπώδης ιστός πλούσιος σε νεύρωση. Το ουσιαστικό σε αυτήν την παράγραφο είναι να γίνει κατανοητό οτι η ΛΚΤ δεν είναι τίποτα άλλο παρά μια επιμήκης πάχυνση της περιτονίας του μηρού, με καμία δυνατότητα αλλαγής θέσης ή τόνου από μόνης της.

       Η αύξηση στην τάση της ΛΓΤ, η οποία και πρωταγωνιστεί σε αυτό το επώδυνο σύνδρομο, μπορεί να συμβεί μόνο όταν απομακρυνθεί η έκφυση από τη κατάφυσή της. Πολλές είναι οι φορές λοιπόν που αναρωτιέμαι τί προσπαθεί να επιτύχει κάποιος που εφαρμόζει αποκλειστικά διατατικές πριν ή μετά το τρέξιμο σε συνδυασμό με ρολό pilates, όπως υποστηρίζεται κατά κόρον στο διαδίκτυο. Να διατείνει μία δομή η οποία κατασκευαστικά είναι αδύνατο να διαταθεί; Να προκαλέσει περαιτέρω αύξηση της τάσης στη ΛΚΤ που είναι και ένας πρωταγωνιστικός μηχανισμός πρόκλησης πόνου;

Τι ακριβώς πονάει στο σύνδρομο τριβής λαγονοκνημιαίας ταινίας

     Tο συγκεκριμένο σύνδρομο φαίνεται να είναι περισσότερο πίεσης παρά όπως αποκαλείται τριβής. Έχει φλεγμονώδες πρότυπο πόνου (έντονη δυσκαμψία το πρωί, λίγο καλύτερα με το περπάτημα, χειρότερα με το τρέξιμο, ανταποκρίνεται στην αντιφλεγμονώδη αγωγή) και προκαλείται από την επαναλαμβανόμενη και παρατεταμένη συμπίεση του λιπώδους στρώματος ή του ορογόνου θυλάκου κόντρα στο σκληρό έξω μηριαίο κόνδυλο. Αυτή η συμπίεση συμβαίνει με την άυξηση της τάσης της ΛΚΤ είτε από την έκφυσή της, είτε από την κατάφυσή της ή και από τα δύο άκρα της.

Οι αθέατοι εμβιομηχανικοί προδιαθεσικοί παράγοντες

1) Αδυναμία καμπτήρων ισχίου: Αδυναμία του λαγονοψοΐτη (κυρίαρχος καμπτήρας μυς του ισχίου) έχει ως αποτέλεσμα την υπέρ-δραστηριότητα του τείνον τη πλατεία περιτονία μύ (βοηθητικός καμπτήρας στο ισχίο), ο οποίος προσπαθεί να αντισταθμίσει το έλλειμμα σε δύναμη στη κάμψη ισχίου. Η χρόνια ενεργοποίηση του τείνον τη πλατεία περιτονία μύ, αυξάνει και την τάση του, με αποτέλεσμα να αυξάνεται έτσι η τάση της ΛΚΤ. Η κακή δρομική τεχνική ευθύνεται συχνότερα για την αδυναμία των καμπτηρών μυών του ισχίου και παρατηρείται ιδιαίτερα συχνά τόσο σε ερασιτέχνες όσο και σε επαγγελματίες δρομείς. Άλλοι προδιαθεσικοί παράγοντες μπορεί να είναι «δυσλειτουργίες» στη μέση ή τις ιερολαγόνιες αρθρώσεις (δεν συνοδεύονται απαραίτητα με πόνο, άρα και λειτουργούν αθόρυβα). Η αποτελεσματική θεραπεία πρέπει να στοχεύει στην αποκατάσταση ενεργών trigger points στο τείνον τη πλατεία περιτονία μύ με χρήση μακριάς ξηράς βελόνας. Για όσους δεν είναι οπαδοί της βελόνας, το χέρι μπορεί να κάνει δουλειά, σε περισσότερες συνεδρίες όμως. Για εκείνους που χρησιμοποιούν το Πιλάτες ρολό, θα συμβούλευα να επιμένουν στην «κύλιση» στη περιοχή του μηρού που αντιστοιχεί στη μπροστινή τσέπη ενός παντελονιού.

2) Υπερ-δραστηριότητα του μέγα γλουτιαίου μύ:   Ομοίως με τη παραπάνω περίπτωση, η αύξηση της τάσης του μέγα γλουτιαίου μυ, θα έχει ως αποτέλεσμα επίσης την αύξηση της τάσης της ΛΚΤ, άρα και της συμπίεσης των μαλακών δομών κάτω από αυτή στον έξω μηριαίο κόνδυλο (γόνατο). Ο σημαντικότερος, μεταξύ άλλων, προδιαθεσικός παράγοντας αύξησης της δραστηριότητας του μέγα γλουτιαίου μυ σε δρομείς, είναι ο υπερβάλλων πρηνισμός στη ποδοκνημική. Όταν η ποδοκνημική πρηνίζει, όλο το κάτω άκρο σε κάθε επαφή με τη γη (μονοποδική φάση στήριξης στο τρέξιμο) έχει την τάση να στραφεί προς τα έσω. Ο μέγας γλουτιαίος ως ο ισχυρότερος έξω στροφέας του ισχίου, αλλά και ο έχων δράση και στη κνήμη μέσω της κατάφυσης της ΛΚΤ σε αυτή, καλείται να επαναφέρει όλο το κάτω άκρο σε ουδέτερη θέση στροφής (γόνατο να «κοιτάει» μπροστά) προκειμένου ο δρομέας να έχει ισορροπία σε κάθε πάτημα του. Όταν το αίτιο πρηνισμού της ποδοκνημικής είναι ανατομικό πρέπει να συνταγογραφούνται και να κατασκευάζονται ορθωτικά πέλματα έσω υποδήματος. Όταν το αίτιο είναι δυναμικό πρέπει να συνταγογραφούνται ειδικές ασκήσεις κινητικού ελέγχου και ΟΧΙ να υποστηρίζεται παθητικά το πόδι μέσα από το παπούτσι. Πολλές φορές η ίδια η τάση της ΛΚΤ είναι αυτή που αλλάζει και τη στάση στο άκρο πόδι και γι' αυτό η εξέταση με στατικό ή δυναμικό «πελματογράφο»** δεν είναι αξιόπιστη πράξη.

3) Δυναμικό βλαισό γόνατο: Πρόκειται για το ποιο συχνά, βιβλιογραφικά αλλά και εμπειρικά, παρατηρούμενο λάθος δρομικό πρότυπο. Περίπου στα μισά της φάσης στήριξης συμβαίνει έσω στροφή στο ισχίο και προσαγωγή στο μηρό σε συνδυασμό με έσω στροφή στη κνήμη και δυναμικό πρηνισμό στη ποδοκνημική. Αυτή η κινησιολογική συμπεριφορά αυξάνει τη τάση στη ΛΚΤ λόγω απομάκρυνσης έκφυσης - κατάφυσης.  Για όλα τα παραπάνω ευθύνεται κυρίως αδυναμία του μέγα γλουτιαίου μυ στο ισχίο. Πολλές φορές μπορεί να συνυπάρχει αδυναμία του έσω πλατύ μηριαίου μύ στο γόνατο και στον οπίσθιο κνημιαίο μύ στην ποδοκνημική.  Σε αυτήν την περίπτωση συνταγογραφούνται ειδικές δρομικές ασκήσεις κινητικού ελέγχου που εστιάζουν στον κορμό και το κάτω άκρο. Εάν λανθασμένα εστιάσει κανείς στο πρηνισμό της ποδοκνημικής και εφαρμοστεί ορθωτικό πέλμα, πιθανόν να δημιουργηθούν άλλα προβλήματα στο άκρο πόδι (πελματιαία απονευρωσίτιδα, πόνος στο εσωτερικό του αστράγαλου) ή πόνος στο εσωτερικό διαμέρισμα του γόνατος.

       Αξίζει να σημειωθεί ότι το δυναμικό βλαισό γόνατο, λόγω της πρόσφυσης της ΛΚΤ στους έξω συνδέσμους της επιγονατίδας, είναι επίσης ο κυριότερος αθέατος προδιαθεσικός παράγοντας του συνδρόμου πόνου στο γόνατο σε δρομείς (χονδρομαλάκυνση επιγονατίδας, τενοντοπάθεια επιγονατιδικού τένοντα, εκφυλιστική ρήξη έσω μηνίσκου). 

4) Πτώση λεκάνης: Πρόκειται για την πτώση της λεκάνης, κάτω από το οριζόντιο επίπεδο, αντίθετα από το πόδι στήριξης. Η επαναλαμβανόμενη αυτή κινητική συμπεριφορά αυξάνει επίσης την τάση στη ΛΚΤ, λόγω απομάκρυνσης έκφυσης - κατάφυσης. Για τη συγκεκριμένη εμβιομηχανική απόκλιση συνήθως ευθύνεται αδυναμία στο μέσο γλουτιαίο μύ και ανισορροπίες στη δραστηριότητα άλλων σταθεροποιών μυών γύρω από τη λεκάνη. Συνήθως συνοδεύεται επίσης από υπερδραστηριότητα στους σύστοιχους παρασπονδυλικούς μύες οι οποίοι προκαλούν οσφυαλγία που σχετίζεται με το τρέξιμο. Επίσης μπορεί να συμβαίνει και πρηνισμός στη ποδοκνημική, ο οποίος όμως είναι αντισταθμιστικός και όχι πραγματικός. Ομοίως με παραπάνω και σε αυτήν τη συνδρομή συνταγογραφούνται ειδικές ασκήσεις ελέγχου της λεκάνης και του ισχίου. Όταν ενδείκνυται εφαρμόζεται επίσης κινητοποίηση σπονδυλικών αρθρώσεων (Manual Therapy).

         Από όλα τα παραπάνω αξίζει να θυμόμαστε οτι κάθε άνθρωπος-ασθενής, δρομέας ή περιπατητής είναι ιδιαίτερος και μοναδικός. Γι' αυτό και δεν υπάρχουν έτοιμα πρωτόκολλα αποκατάστασης στο «σύνδρομο τριβής/συμπίεσης λαγονοκνημιαίας ταινίας», το οποίο εξ ορισμού δηλώνει «συνδρομή» πολλών παραγότων μαζί. Το κλειδί για μόνιμη θεραπεία είναι να αντικατασταθεί η πρόχειρη τοπική αντιμετώπιση της φλεγμονής από μία ενδελεχή κλινική αξιολόγηση, που στηρίζεται στις αρχές της Εφαρμοσμένης Εμβιομηχανικής Κάτω Άκρου, προκειμένου έτσι να αποκαλυφθούν οι αθέατοι-απομακρυσμένοι προδιαθεσικοί παράγοντες.

** αναφέρεται η ελληνική εμπορική ονομασία της πράξης μέτρησης. Πρόκειται για τη «δυναμοδαπεδομέτρηση», δηλαδή τη μέτρηση της κατανομής πιέσεων κάτω από το πέλμα. Οι πιέσεις δεν αποτελούν αξιόπιστη πηγή δεδομένων για συνταγογράφηση ορθωτικών πελμάτων, μιας και η στάση του ποδιού (πρηνισμός - υπτιασμός), άρα και ο τρόπος που «πιέζει» σε μία επιφάνεια, μπορεί να επηρεαστεί από πληθώρα απομακρυσμένων σωματικών παραγόντων.

Πετρούτσος Στ., PT., MSc.,

Specialist Musculoskeletal & Sports Physio –

Applied Lower Limb Biomechanist

Πηγή: health.in.gr