Νους υγιής "EN ΣΩΜΑΤΙ ΥΓΙΕΙ": επίκαιρο όσο ποτέ στην εποχή μας

Νους Υγιής Εν Σώματι Υγιεί: Επίκαιρο όσο ποτέ στην εποχή μας

 

  *Δρ. Χριστόδουλος Αντώνιος, M.Sc., Ph.D.

Η τακτική σωματική άσκηση βρίσκεται στην κορυφή της πυραμίδας των παραγόντων που σχετίζονται με την υγεία, καθώς συμβάλλει στην ομαλή βιολογική ανάπτυξη, αλλά και στην ολοκλήρωση των νοητικών και συναισθηματικών χαρακτηριστικών του ατόμου. Μια πληθώρα ερευνών αποδεικνύει τις ευεργετικές επιδράσεις της άσκησης σε βιολογικούς δείκτες και στην πρόληψη νοσημάτων φθοράς, ενώ πληθαίνουν τα ερευνητικά δεδομένα που καταδεικνύουν τη θετική επίδραση της σωματικής άσκησης και σε γνωστικές λειτουργίες, όπως η μάθηση και η μνήμη.

Συγκεκριμένα, έχει τεκμηριωθεί πλέον η σχέση της συστηματικής άσκησης με τη διατήρηση των νοητικών λειτουργιών στους ηλικιωμένους, καθώς και η συμβολή της στη μείωση του κινδύνου εμφάνισης της νόσου Alzheimer. Η νοητική δυσλειτουργία στην τρίτη ηλικία αποτελεί ένα σοβαρό πρόβλημα δημόσιας υγείας, δεδομένου ότι το ποσοστό των ηλικιωμένων και πολύ ηλικιωμένων ανθρώπων αναμένεται να αυξηθεί τα επόμενα χρόνια, λόγω της αύξησης του προσδόκιμου ζωής. Η βελτίωση των γνωστικών λειτουργιών ως αποτέλεσμα συστηματικής σωματικής άσκησης ερμηνεύεται από την καλύτερη αιμάτωση του ιππόκαμπου, του τμήματος του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνο για τη μάθηση και τη μνήμη.

Όμως το αρχαίο ρητό «νους υγιής εν σώματι υγιεί» επιβεβαιώνεται και στα παιδιά. Αρκετοί ερευνητές θέλησαν να εξετάσουν αν η αύξηση των ωρών φυσικής δραστηριότητας στο σχολείο επηρεάζει τις επιδόσεις των μαθητών στα υπόλοιπα μαθήματα του σχολικού προγράμματος. Διαπιστώθηκε λοιπόν ότι, παρόλο που οι ώρες της σχολικής φυσικής αγωγής αυξήθηκαν σε βάρος των υπόλοιπων μαθημάτων, οι μαθητές που ασκούνταν περισσότερο σημείωσαν παρόμοιες ή καλύτερες επιδόσεις σε ειδικά τεστ γλωσσικών και μαθηματικών δεξιοτήτων, σε σχέση με τους μαθητές που ακολουθούσαν το κανονικό σχολικό πρόγραμμα.

Σε παρόμοια συμπεράσματα κατέληξαν και έρευνες που μελέτησαν την επίδραση της εξωσχολικής φυσικής δραστηριότητες στη σχολική επίδοση των μαθητών. Μάλιστα διαπιστώθηκε ότι οι διαφορές που παρατηρήθηκαν στη σχολική επίδοση υπέρ των μαθητών που αθλούνταν εκτός σχολείου, σε σχέση με εκείνους που παρακολουθούσαν μόνο το μάθημα της σχολικής φυσικής αγωγής, ερμηνεύτηκαν από τη συστηματικότητα της συμμετοχής σε εξωσχολικές δραστηριότητες και όχι από το χρόνο συμμετοχής σε αυτές.

Σε μια έρευνα που διεξήχθη στον Καναδά αποδείχθηκε ότι η καθημερινή σωματική δραστηριότητα και η προαγωγή υγιεινών διατροφικών συμπεριφορών στο σχολείο βελτίωσαν θεαματικά τις επιδόσεις των μαθητών. Οι μαθητές που συμμετείχαν στη συγκεκριμένη παρέμβαση παρουσίασαν πολύ μεγαλύτερη βελτίωση στη γραφή, την ανάγνωση και τα μαθηματικά, σε σχέση με τις αντίστοιχες επιδόσεις των μαθητών που δε συμμετείχαν στο πρόγραμμα.

Στην προαναφερθείσα μελέτη αναφέρθηκε επίσης πως μειώθηκαν οι καβγάδες και οι απουσίες στα σχολεία της παρέμβασης. Αρκετές έρευνες έδειξαν πως η αύξηση των ωρών της σχολικής φυσικής αγωγής είχε ευνοϊκή επίδραση και στη συμπεριφορά των μαθητών μέσα στην τάξη. Επιπλέον, κοινό εύρημα σε πολλές έρευνες αποτελεί η θετική συσχέτιση της σχολικής φυσικής αγωγής ή/και της εξωσχολικής φυσικής δραστηριότητας με τη βελτίωση της αυτοεκτίμησης, της διάθεσης και της αντιμετώπισης του άγχους, μια συσχέτιση που μπορεί να συμβάλλει σημαντικά στη μείωση της σχολικής αποτυχίας και της πρόωρης εγκατάλειψης της υποχρεωτικής εκπαίδευσης.

Σε συνδυασμό με το γεγονός ότι τα Ελληνόπουλα εμφανίζουν εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα σωματικής δραστηριότητας και ανησυχητικά ποσοστά παχυσαρκίας, τα παραπάνω δεδομένα αποκτούν ιδιαίτερη σημασία και συνηγορούν στην αύξηση των ωρών της σχολικής φυσικής αγωγής. Στις πρόσφατες εξαγγελίες του Υπουργείου Παιδείας, Δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων για το υπό διαμόρφωση νέο σχολείο δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στις Νέες Τεχνολογίες και στη χρήση ψηφιακού εκπαιδευτικού υλικού. Όλα αυτά είναι ευπρόσδεκτα και αναμφισβήτητα θα αναβαθμίσουν την ποιότητα της εκπαίδευσης. Ωστόσο, δεν θα πρέπει να μας διαφεύγει το εξής: βασική προϋπόθεση για την επίτευξη των επιδιωκόμενων στόχων είναι να έχουμε έναν υγιή μαθητικό πληθυσμό. Αυτό απλά σημαίνει ότι αν το εκπαιδευτικό μας σύστημα επιθυμεί πραγματικά να εκπληρώσει την αποστολή του, θα πρέπει πρωτίστως να επενδύσει σοβαρά στην αναβάθμιση της φυσικής αγωγής, ώστε να διασφαλίσει τη σωματική, πνευματική και κοινωνική ευεξία των παιδιών.

Το άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στο Περιοδικό "Στους Ρυθμούς της Καρδιάς" του Ελληνικού Ιδρύματος Καρδιολογίας, Τόμος 19, Τεύχος 218, Ιούνιος 2010 (σελ. 94)
Το πλήρες τεύχος του περιοδικού εδώ.

Λίγα λόγια για τον συγγραφέα:

 Ο Δρ. Αντώνιος Χριστόδουλος είναι Καθηγητής Φυσικής Αγωγής, απόφοιτος του Τ.Ε.Φ.Α.Α. Δ.Π.Θ. με Μεταπτυχιακό Δίπλωμα Ειδίκευσης (M.Sc.) στην "Πρόληψη και Αποκατάσταση μέσω Άσκησης" από το Πανεπιστήμιο Ρουρ της Γερμανίας. Επέστρεψε στο Τ.Ε.Φ.Α.Α. Δ.Π.Θ για το Διδακτορικό του (Ph.D.) στον τομέα "Άσκηση και Ποιότητα Ζωής". 

 Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα επικεντρώνονται στην επίδραση της άσκησης και της διατροφής στην καρδιαγγειακή υγεία των παιδιών και την πρόληψη της παιδικής παχυσαρκίας, με αρκετές δημοσιεύσεις σε ελληνικά και ξένα επιστημονικά περιοδικά. 

 Διορίστηκε στην Α/θμια Εκπ/ση το 2001. Από το 2008 έως το 2011 διετέλεσε Υπεύθυνος Αγωγής Υγείας στη Δ/νση Α/θμιας Εκπ/σης Ανατολικής Αττικής, ενώ τη διετία 2010-2012 ήταν εθελοντής Πρεσβευτής της δράσης eTwinning στην Αττική. Από το 2011 είναι Διευθυντής στο Δημοτικό Σχολείο Πολυδενδρίου Αν. Αττικής.
Επίσης είναι διεθνής διαιτητής στο παραολυμπιακό άθλημα του γκόλμπολ και κριτής-αξιολογητής άρθρων σε ελληνικά και ξένα επιστημονικά περιοδικά.

Κατάγεται από την Κρανιά Ελασσόνας και είναι παντρεμένος και πατέρας δυό παιδιών.

Contact:  

email: axristod@sch.gr

web: http://users.sch.gr/axristod/