Παρεμβατικό Πρόγραμμα Ειδικής Φυσικής Αγωγής Για Παιδιά με Νοητική Υστέρηση

Παρεμβατικό Πρόγραμμα Ειδικής Φυσικής Αγωγής Για Παιδιά με Νοητική Υστέρηση

 

Τσάπατος Στέλιος Μ.Sc.*

Εισαγωγή

Η Ειδική Φυσική Αγωγή (Ε.Φ.Α.) είναι το ειδικά σχεδιασμένο Πρόγραμμα Φ.Α., προσαρμοσμένο στις ανάγκες των παιδιών, που χρησιμοποιεί ειδικές ή προσαρμοσμένες μεθόδους και τεχνικές καθώς όργανα και χώρους.

Η Ε.Φ.Α. έχει να προσφέρει πολλά στα Άτομα με Αναπηρίες (ΑμεΑ) και ειδικότερα στα άτομα με νοητική υστέρηση ή αυτισμό. Μέσα από μια ποικιλία ασκήσεων και αθλητικών δραστηριοτήτων, σκοπεύει στην καλλιέργεια και ανάπτυξη των κινητικών ικανοτήτων, στην εκμάθηση τρόπων συμπεριφοράς και στην ένταξη και ομαλή προσαρμογή στο περιβάλλον.

Ωστόσο, δεν υπάρχουν πολλές επίσημες πηγές για έρευνες που έχουν γίνει σχετικά με ασκήσεις πρακτικής εφαρμογής για άτομα με νοητική υστέρηση ή αυτισμό. Οι όποιες πληροφορίες έχουμε προέρχονται μόνο μέσω της συμπλήρωσης ερωτηματολογίων και δεν επαρκούν για τη σωστή αντιμετώπιση των ατόμων αυτών.

Νοητική καθυστέρηση

Η πνευματική καθυστέρηση προέρχεται από μια σημαντικά υποβαθμισμένη γενική πνευματική λειτουργία που συνυπάρχει με ελλείψεις στην προσαρμοστική συμπεριφορά και εμφανίζεται κατά την αναπτυξιακή περίοδο. Ο όρος υποβαθμισμένη γενική πνευματική λειτουργία αναφέρεται στα τεστ νοημοσύνης όπου ένα αποτέλεσμα κατώτερου του μέσου όρου ( συγκεκριμένα δύο τυπικές αποκλίσεις κάτω του μέσου όρου), κατατάσσει το άτομο σαν πνευματικά καθυστερημένο (Rarick, et al., 1984).

Επίσης σημαντικό στοιχείο του παραπάνω ορισμού είναι και ο όρος προσαρμοστική συμπεριφορά. Θα πρέπει να υπάρχει κάποια ισορροπία μεταξύ πνευματικής λειτουργίας και ικανότητας προσαρμογής στο περιβάλλον. Η ικανότητα προσαρμογής εξαρτάται από την ηλικία και την ανάλογη περίπτωση. Γενικά για τα παιδιά της βρεφικής και νηπιακής ηλικίας ικανότητες αισθητικο-κινητικής αντίληψης, επικοινωνίας και αυτοεξυπηρέτησης είναι απαραίτητες. Για τα παιδιά της σχετικής ηλικίας οι ικανότητες αυτές εντοπίζονται στη μάθηση ακαδημαϊκών θεμάτων, γνώση του περιβάλλοντος και δημιουργία σχέσεων με άλλους. Ακόμη η ηλικία της εφηβείας απαιτεί ικανότητες για ανάπτυξη κοινωνικών ευθυνών και επαγγελματικού προσανατολισμού.

Γενικά πρέπει να πούμε ότι η νοητική υστέρηση είναι σύμπτωμα που βρίσκεται σε πολλές διαταραχές γνωστών και άγνωστων αιτιών.

Τα τελευταία χρόνια το πρόβλημα «Νοητική Υστέρηση» έγινε οξύτερο γιατί: 

1. Ελαττώθηκε σημαντικά η νοσηρότητα από τα οξέα νοσήματα και το ενδιαφέρον επεκτείνεται σε χρόνιες καταστάσεις. 
2. Η πρόοδος της επιστήμης έχει ως αποτέλεσμα την επιβίωση αλλά όχι την ίαση παιδιών με συγγενείς διαμαρτίες ή εγκεφαλοπάθειες. 
3. Η σύγχρονη ζωή καθιστά το βάρος ενός νοητικά υστερημένου παιδιού πιο φανερό από άλλοτε στην οικογένεια και την κοινωνία.

Νοητική Υστέρηση (Ν.Υ.) είναι η κάτω του φυσιολογικού νοημοσύνη που έχει την αρχή της κατά το στάδιο ανάπτυξης (πριν το 18^ο χρόνο) και συνοδεύεται από ανεπάρκεια σε έναν ή περισσότερους τομείς: της ωρίμανσης, της μάθησης και της κοινωνικής προσαρμογής (AAMD, 1983).

Σύμφωνα με τα παραπάνω, Ν.Υ., ή μειονεκτικό παιδί είναι αυτό που υποφέρει από οποιαδήποτε συνεχιζόμενη ανικανότητα:

1.      του σώματος

2.      του πνεύματος

3.      της προσωπικότητας

Αίτια νοητικής υστέρησης  (Τσίκουλας, et al., 1983).

Α. Μη οργανικά – περιβαλλοντικά

1. Κοινωνικά – εκπαιδευτικά – οικονομικά.

2. Συναισθηματικές διαταραχές.

Β. Οργανικά

1. Προγεννητικά

2. Περιγεννητικά

3. Μεταγεννητικά

 Συνηθισμένα κοινά χαρακτηριστικά νοητικά υστερημένων παιδιών 

1. Μικρό κεφάλι στις πιο πολλές περιπτώσεις (μικροεγκεφαλία), με Π.Κ. κάτω από την 3η εκατοστιαία θέση ή μεγάλο κεφάλι όπως συμβαίνει στον υδροκέφαλο και τον εγκεφαλικό γιγαντισμό,  με Π.Κ. πάνω από την 97η εκατοστιαία θέση.
2.  Συγγενείς ανωμαλίες όπως συνδακτυλία, θολωτή υπερώα, χαμηλή πρόσφυση αυτιών, ανωμαλίες οφθαλμών, ανώμαλα δόντια, ανώμαλη τρίχωση. 
3. Συγγενής καρδιοπάθεια. 
4. Συγγενείς ανωμαλίες ουροποιογεννητικού συστήματος. 
5.  Σπασμοί (Taft, 1987). 

 Αντιμετώπιση της Ν.Υ.

Για την αντιμετώπιση της Ν.Υ. είναι αναγκαία η συνεργασία γενετιστών, κοινωνιολόγων, ιατρών, εκπαιδευτικών και κράτους.

Είναι σφάλμα να αντιμετωπίζεται ένα παιδί μειονεκτικά μόνο από νευρολόγο ή ένα σπαστικό παιδί από ορθοπεδικό μόνο. Αρχικά πρέπει να γίνεται πλήρης κλινικός-εργαστηριακός έλεγχος, ακολούθως εκτίμηση της αναπτυξιακής του ηλικίας και στο τέλος συνεργασία όλων των ειδικών όπως ψυχολόγου, παιδοψυχίατρου, νευρολόγου, ορθοπεδικού, οφθαλμίατρου, ωτορινολαρρυγγολόγου, φυσιοθεραπευτού, λογοθεραπευτού και κοινωνικής λειτουργού για τη συνολική αντιμετώπιση του παιδιού.

Οι καλύτεροι δάσκαλοι για ένα μειονεκτικό παιδί είναι οι ίδιοι οι γονείς, ιδιαίτερα τα πρώτα χρόνια της ζωής του, γιατί αργότερα θα χρειαστεί να εκπαιδευτεί σε ειδικό σχολείο από ειδικούς εκπαιδευτές. Έτσι η πρώτη φροντίδα του παιδίατρου ή του εκπαιδευτικού είναι να ενθαρρύνει τους γονείς στην προσπάθειά τους και να τους μάθει τον τρόπο εκπαίδευσης του παιδιού τους.

Οι σκοποί της ειδικής εκπαίδευσης των ατόμων με Ν.Υ. είναι οι εξής: 1) παροχή στοιχειωδών σχολικών γνώσεων, 2) βελτίωση και ανάπτυξη της προσωπικότητας του ατόμου, 3) ανάπτυξη των ικανοτήτων του παιδιού, ανακάλυψη ταλέντου (μουσικής, τέχνη), 4) επαγγελματικός προσανατολισμός (Αγγελοπούλου – Σακαντάμη, 2002).

Άθληση ατόμων με Ν.Υ.

Το σκεπτικό της άθλησης των Ν.Υ. παιδιών δε διαφέρει από αυτό των φυσιολογικών βασίζεται στην αρχή ότι όλοι οι άνθρωποι έχουν βασικές αναλογίες και επιθυμίες για φυσική, νοητική, κοινωνική και συναισθηματική ανάπτυξη (Seekinks, 1984).

Η άσκηση ή το άθλημα που θα επιλεγεί για κάθε άτομο είτε φυσιολογικό, είτε «ειδικό» εξαρτάται από τη φυσική διάπλαση, τις ικανότητες και τις ανάγκες του. Έτσι κάθε φυσική άσκηση και σπορ επιτρέπεται για τα Ν.Υ. άτομα, λαμβάνοντας υπόψη τη νοημοσύνη και τις συνυπάρχουσες αναπηρίες ή οργανικά νοσήματα.

Με την άθληση το άτομο με Ν.Υ. βελτιώνει τη γνώση του γύρω από το σώμα του, την κινητικότητά του, την μυϊκή ισχύ, την ευκαμψία, τη στατική και δυναμική ισορροπία του σώματος, τη συνεργασία και το συντονισμό ματιού-χεριού, αυξάνει την ταχύτητα των κινήσεων και την αντοχή, προάγει τη σωματική του υγεία και προφυλάσσεται από ορισμένες παθήσεις (Fait, 1978).

Επίσης, προάγει την αυτογνωσία και αυτοπεποίθησή του, αυξάνει τις κοινωνικές γνωριμίες και σχέσεις και βελτιώνει τις νοητικές του ικανότητες, οι ίδιες κοινωνικές και ψυχολογικές ανάγκες οδηγούν τα φυσιολογικά και τα  ΑμεΑ στο άθλημα και είναι: αναγνώριση του «εγώ», επιτυχία, ικανοποίηση, χαρά, συναγωνισμός, έλεγχος της τύχης, επιθυμία για τελετές, κοινωνικές σχέσεις και αποδοχή (Compton, 1984).

Κάθε παιδί με Ν.Υ. χρειάζεται ένα συνεχές πρόγραμμα με τακτική άσκηση και επιβλεπόμενες αθλητικές δραστηριότητες, μπορεί να παίζει μπάσκετ, ποδόσφαιρο, μπέιζμπωλ και να ασκείται στο κολύμπι και στην κωπηλασία. Αν δε τα καταφέρει μπορεί να μάθει απλούστερα πράγματα όπως πέταγμα και κλώτσημα μπάλας, κυνηγητό, πεζοπορία κλπ.

Γενικά είναι προτιμότερες οι δραστηριότητες που απαιτούν αδρή, παρά λεπτή κινητικότητα. Επίσης η άθληση με τη μορφή παιχνιδιού αποσπά περισσότερο το ενδιαφέρον και η απλοποίηση των κανόνων διευκολύνει την αντίληψη και την ενθάρρυνση.

Τέλος, οι κοινότητες μπορούν να συμπεριλαμβάνουν προγράμματα όπου φυσιολογικά και Ν.Υ. παιδιά συμμετέχουν μαζί, προς όφελος και των δύο ομάδων γιατί έτσι πλουτίζεται και ο ψυχικός κόσμος (Auxter, Pyfer, 1989). 


Σκοπός της Έρευνας

Σκοπός της συγκεκριμένης έρευνας ήταν η βελτίωση των κινητικών ικανοτήτων και της συμπεριφοράς τριών παιδιών με νοητική υστέρηση (Ν.Υ. μέτριας μορφής), μέσω ενός προγράμματος όπου είχαμε πριν και μετά αξιολόγηση και στο μέσο παρεμβατικό πρόγραμμα. Ειδικής Φυσικής Αγωγής (Ε.Φ.Α.).

Υλικό – Χωρισμός Ομάδων – Παράμετροι

Δείγμα: Το δείγμα μας αποτελούνταν από τρία παιδιά με νοητική υστέρηση μέτριας μορφής (Δ.Ν. 36-51). Τα παιδιά αυτά ανήκαν στο ίδρυμα Α.Μ.Ε.Α. «Η ΣΥΜΠΑΡΑΣΤΑΣΗ» του νομού Τρικάλων (πόλη Τρίκαλα), στο οποίο απασχολούνταν περίπου δεκαπέντε παιδιά με νοητική υστέρηση, σύνδρομο Down, εγκεφαλική παράλυση και άλλες διαταραχές.

Η καταγραφή των προσωπικών τους στοιχείων (όνομα, επώνυμο, ηλικία, νοητική ηλικία, δείκτης νοημοσύνης, βάρος, ύψος) έγινε με τη βοήθεια του διευθυντή του ιδρύματος Κο. Τσιρογιάννη και του αρχείου που είχε στη διάθεσή του.

Για ευνόητους λόγους δε γίνεται δημοσιοποίηση των προσωπικών δεδομένων των παιδιών παρά μόνο των μικρών τους ονομάτων (Ανδρέας, Γιάννης, Μιχάλης), της ηλικίας τους (9  χρονών, 10 χρονών, 12 χρονών) αντίστοιχα και του γεγονότος ότι ανήκαν στην κατηγορία Ν.Υ. μέτριας μορφής με Δ.Ν. 36-51.

Φάση Α: Πριν την εφαρμογή του προγράμματος

   Η πριν την εφαρμογή του προγράμματος φάση, περιλαμβάνει την αξιολόγηση των ικανοτήτων των παιδιών και τον καθορισμό των εξής παραμέτρων:

1. Ιατρική εξέταση των παιδιών και καταγραφή των φυσικών χαρακτηριστικών τους και χαρακτηριστικών υγείας τους, που μπορούν να επηρεάσουν την απόδοσή τους στη διάρκεια του προγράμματος.
2. Καταγραφή του Δείκτη Νοημοσύνης των παιδιών, όπως είχε μετρηθεί σε παρελθόντα έτη με τη χρησιμοποίηση του Stanford – Binet Test.
3. Καθορισμός των κινητικών ικανοτήτων των ατόμων, μέσω ενός τεστ κινητικής απόδοσης που χρησιμοποιήθηκε στο παρελθόν σε έρευνα για άτομα με σύνδρομα Down, το οποίο περιλαμβάνει απλές ασκήσεις εντοπισμού της ύπαρξης ελαφρών νευρολογικών σημείων, καθώς και απλές ασκήσεις δύναμης. Η κάθε μια από τις ασκήσεις εντοπισμού της ύπαρξης ελαφρών νευρολογικών σημείων, καθώς και απλές ασκήσεις δύναμης. Η κάθε μια από τις ασκήσεις βαθμολογήθηκε σε μία κλίμακα από 0 έως 2 πόντους.
4. Μέτρηση της συμπεριφοράς των παιδιών με τη χρησιμοποίηση του ερωτηματολογίου του Rutter, το οποίο ανιχνεύει την ύπαρξη τυχόν διαταραχών της συμπεριφοράς (αντικοινωνικής ή νευρωτικής).
5. Καταγραφή γενικών πληροφοριών σχετικά με τις κοινωνικές σχέσεις των παιδιών, της ικανότητας αυτοεξυπηρέτησης τους και τυχόν δυσκολίες μάθησης του (ανάγνωση και γραφή).
 

Αποτελέσματα

Διαπιστώθηκε ότι τα τρία παιδιά με Ν.Υ. βρισκόταν γενικά σε ένα χαμηλό-μέτριο επίπεδο αντιληπτικό κινητικών ικανοτήτων, συντονισμού των κινήσεων, δύναμης και φυσικής κατάστασης. Επίσης επισημαίνεται ότι παρατηρήθηκαν ελαφρά νευρολογικά σημεία, ενώ παράλληλα διαπιστώθηκαν και διαταραχές ως προς τη συμπεριφορά που έχουν να κάνουν κυρίως με άγχος, απότομες αντιδράσεις, υπερβολική διέγερση, επιθετικότητα.

Παρόλα αυτά με την κατάλληλη προσπάθεια και μέσω του προγράμματος Ε.Φ.Α. θα μπορούσαν να βελτιωθούν αισθητά και να πετύχουν την ομαλή ένταξή τους στο κοινωνικό σύνολο.

Παρεμβατικό Πρόγραμμα Ε.Φ.Α.:

Το πρόγραμμα είχε διάρκεια τριών μηνών (2 φορές/εβδομάδα, διάρκεια διδακτικής μονάδας: 40-45 λεπτά). Η διαμόρφωση δηλαδή του παρεμβατικού προγράμματος βασίστηκε στο χρονοδιάγραμμα αυτό των τριών μηνών και ο συνολικός αριθμός των μαθημάτων υπολογίστηκε στα 24-25 μαθήματα.

Κάθε μια από τις διδακτικές μονάδες του προγράμματος περιλάμβανε:

1.                        Τη χρησιμοποίηση της ολικής μεθόδου παρουσίασης των ασκήσεων και όταν αυτό κρινόταν απαραίτητο, τον διαχωρισμό πολύπλοκων ασκήσεων σε μικρότερα μέρη.

2.                        Την επαναλαμβανόμενη επίδειξη του τρόπου εκτέλεσης κάθε άσκησης ή και την χρησιμοποίηση όλων των αισθήσεων.

3.                        Τη συνεχή ενθάρρυνση των ατόμων της πειραματικής ομάδας ή την υιοθέτηση του προστακτικού στυλ διδασκαλίας μαζί με τη χρήση συμπεριφοριστικών τεχνικών της «εξάλειψης» και «προσωρινής διακοπής» τεχνικών αποθάρρυνσης σε περίπτωση που κάποιο από τα παιδιά επιδεικνύει ανάρμοστη συμπεριφορά.

Περιεχόμενο Προγράμματος Ε.Φ.Α.

Το πρόγραμμα ειδικής φυσικής αγωγής και συγκεκριμένα τα μαθήματα που έλαβαν χώρα τη χρονική περίοδο των 3 μηνών περιλάμβαναν:

α) Δραστηριότητες για περπάτημα, τρέξιμο αλλά και ρίψεις.

β) Δραστηριότητες για ενδυνάμωση κορμού, άνω-κάτω άκρων, ευλυγισία.

γ) Δραστηριότητες για φυσική κατάσταση, στατική-δυναμική ισορροπία.

δ) Δραστηριότητες για συντονισμό όρασης-χεριού, ακρίβεια στόχου.

ε) Παιχνίδια με τη μπάλα – ρυθμικές ασκήσεις

στ) Αθλοπαιδιές (μπάσκετ-ποδόσφαιρο)

Οργάνωση του μαθήματος

Κάθε μάθημα είχε διάρκεια 40-45 λεπτά. Χωριζόταν σε τρία μέρη.

α) Εισαγωγικό: κάποιο παιχνίδι γνωριμίας, γενικές ερωτήσεις, προθέρμανση με επί τόπου κινήσεις χεριών-ποδιών.

β) Κύριο μέρος: εδώ διεξαγόταν δραστηριότητες ανάλογα με το στόχο που είχαμε θεσπίσει στην αρχή του μαθήματος, σύμφωνα με τα περιεχόμενα του παρεμβατικού προγράμματος.

γ) Τελικό μέρος: ασκήσεις χαλάρωσης ακόμη και με συνοδεία μουσικής.

Φάση 2: Διεξαγωγή του Προγράμματος Ε.Φ.Α.

Τα μαθήματα διεξαγόταν στον προαύλιο χώρο του ιδρύματος. Χρησιμοποιούνταν όργανο όπως κώνοι, κορύνες, μπάλες, στρώματα γυμναστικής, σχοινάκια, κορδέλες, στεφάνια, αυτοσχέδιες εστίες, μπασκέτες. Τα παιδιά τις περισσότερες φορές ήταν συνεργάσιμα, υπομονετικά, ακούγανε τις οδηγίες μας και συχνά βοηθούσανε στη μεταφορά των αντικειμένων στο τέλος του μαθήματος.

Στην αρχή και στο τέλος των μαθημάτων συμπληρωνόταν ένα σχέδιο διδασκαλίας (lesson plan) που περιείχε τα στοιχεία και τις επιδόσεις για το κάθε παιδί χωριστά.

Έτσι κάθε παιδί είχε το δικό του φάκελο που στο τέλος του προγράμματος θα έπρεπε να αποτελείται από 24 τέτοια πλάνα μαθήματος.

Περιγραφή Δραστηριοτήτων

Παρακάτω περιγράφονται ενδεικτικά κάποιες από τις δραστηριότητες που αφορούν το καθένα από τα περιεχόμενα του προγράμματος Ε.Φ.Α.

Να σημειωθεί ότι οι επιδόσεις των παιδιών σ’ αυτές βαθμολογούνταν με μια κλίμακα από 0-2 όπου 0= Δεν εκτελεί τη δεξιότητα καθόλου, 1= εκτελεί τη δεξιότητα με μικρή βοήθεια, 2= εκτελεί τη δεξιότητα χωρίς καμιά δυσκολία.

1.      ΠΕΡΠΑΤΗΜΑ

–   Περπάτημα, κάνοντας μικρά βηματάκια, διανύοντας κάποια απόσταση προς τα εμπρός.

–    Περπάτημα – ελαφρύ τροχάδην ανάμεσα από κώνους (ζιγκ-ζαγκ).

–    Βάδισμα σε ευθεία γραμμή (εμπρός-πίσω) κανονικό, στις πτέρνες και στις μύτες των ποδιών.

2.      ΤΡΕΞΙΜΟ

-   Τρέξιμο επί τόπου μέσα σε στεφάνι.

- Τα παιδιά, κρατώντας δύο ξύλα στα χέρια τους προσπαθούν να τρέξουν επί τόπου, προσπαθώντας να εκτελέσουν σωστά την κίνηση των χεριών.

-    Τρέξιμο μέσα σε ένα διάδρομο οριοθετημένο με σχοινί.

-    Τρέξιμο συνεχόμενο για ένα λεπτό σε ένα τετράγωνο οριοθετημένο από κώνους σε απόσταση 3-4 m ο ένας από τον άλλο.

3.      ΑΛΜΑ

-  Άλμα με τα δύο πόδια, πάνω από σχοινάκι σε ύψος 5-10 cm από το έδαφος.

-Τοποθέτηση κάποιου αντικειμένου σε κάποιο ύψος. Τα παιδιά προσπαθούν με άλμα να το αγγίξουν.

-   Επί τόπου αλματάκια με τα πόδια δεμένα στους αστραγάλους.

- Περιστροφή ενός σχοινιού (γύρω-γύρω) και τα παιδιά πηδάνε την κατάλληλη στιγμή, ώστε να το αποφύγουν.

4.      ΡΙΨΕΙΣ

-   Ρίψη μπάλας μέσα σε στεφάνι από απόσταση 3-5m.

- Τοποθέτηση στόχων σε τοίχο και τα παιδιά ρίχνουν με μια μικρή μπάλα από ορισμένη απόσταση για να τους πετύχουν.

-   Πέταγμα της μπάλας πάνω από σχοινί που βρίσκεται σε κάποιο ύψος, προς την άλλη πλευρά.

-  Προσπαθούν να σημαδέψουν με μικρή μπάλα 5 κορύνες που βρίσκονται σε σειρά από συγκεκριμένη απόσταση (bowling).

5.      ΕΝΔΥΝΑΜΩΣΗ ΚΟΡΜΟΥ – ΑΝΩ – ΚΑΤΩ ΑΚΡΩΝ – ΕΥΛΥΓΙΣΙΑ

-  Απλοί κοιλιακοί (4 σετ των 8 επαναλήψεων)

-   Ραχιαίοι (4x8)

-  Τα παιδιά κρατάνε ένα ξύλο στα χέρια τους και είναι σε ύπτια θέση. Κάνουν ταλαντεύσεις με τα χέρια στην ανάταση

-  Γυναικεία push-ups (4 σετ των 6 επαναλήψεων)

-  Άρση βαρών με αυτοσχέδια μπάρα από μια ράβδο και δύο τουβλάκια

-  Δένουμε τη μια άκρη ενός σχοινιού στη μέση του παιδιού και στην άλλη μια medicine ball. Το παιδί διανύει, τρέχοντας μια απόσταση (π.χ. 10 μ)

-    Τεστ ευκαμψίας με το κουτί ευκαμψίας (sit and reach)

-    Τεστ με το υποδεκάμετρο για την έκταση κορμού

6.      ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΟΡΑΣΗ Σ ΧΕΡΙΟΥ – ΑΚΡΙΒΕΙΑ ΣΤΟΧΟΥ

-    Κάνουμε ένα κύκλο καθισμένοι οκλαδόν και κυλάμε τη μπάλα προς τη μεριά του παιδιού. Αυτό προσπαθεί να εντοπίσει από πού θα έρθει η μπάλα

-  Τα παιδιά προσπαθούν με τη βοήθεια ενός μπαστουνιού να οδηγήσουν ένα μπαλάκι ανάμεσα από κώνους (ζιγκ-ζαγκ)

- Τοποθετούμε σε μια σειρά κορύνες διαφορετικού χρώματος. Τα παιδιά προσπαθούν να πετάξουν από απόσταση το αντίστοιχου χρώματος στεφάνι στην αντίστοιχη κορύνα

7.      ΣΤΑΤΙΚΗ – ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ

-          Κουτσό στατικό στο ένα πόδι

-          Κουτσό τρέξιμο ανάμεσα από κώνους

-          Ισορροπία πάνω σε ξύλινο βάθρο ή δοκό

-          Κυνηγητό στο προαύλιο με κουτσό στο ένα πόδι

8.      ΑΘΛΟΠΑΙΔΙΕΣ (ΜΠΑΣΚΕΤ)

-       Ασκήσεις υποδοχής της μπάλας πρώτα χέρι με χέρι και με μικρή μπάλα και σιγά-σιγά μεγαλώνουμε την απόσταση.

-          Σκαστή πάσα από μικρή απόσταση

-          Ντρίμπλα από σταθερή θέση και ανάμεσα από κώνους

-          Σούτ στη μπασκέτα από κοντινή απόσταση

-          Τρέξιμο ανάμεσα από κώνους-πάσα-σουτ

9.      ΑΘΛΟΠΑΙΔΙΕΣ (ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΟ)

-          Κοντρόλ και έλεγχος της μπάλας

-          Πάσες από κοντινή απόσταση με το πόδι που τα βολεύει περισσότερο

-          Πέρασμα ανάμεσα από κώνους και μετά σουτ σε αυτοσχέδιο τέρμα

-          Πάσα σε μακρινή απόσταση και η μπάλα να περάσει από δύο κώνους

10.  ΡΥΘΜΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ-ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ

-          Βήμα σημειωτόν

-          Ξεκινάω-σταματάω-συνεχίζω (με παράγγελμα)

-          Τυφλόμυγα

-          Κυνηγητό με συνοδεία μουσικής

-          «Μουσικές καρέκλες»

Αποτελέσματα - Παρατηρήσεις

Μετά την ολοκλήρωση του παρεμβατικού προγράμματος και την πάροδο των τριών μηνών τα παιδιά με νοητική υστέρηση όσο δύσκολο και αν φαινόταν στην αρχή, καταφέρουν να εξοικειωθούν με τα συνεχόμενα μαθήματα, να υπακούουν στις οδηγίες και γενικά να συνεργάζονται.

Κατάφεραν να βρίσκονται σε ένα αρκετά καλό κινητικό επίπεδο αφού μπορούσαν έως κάποιο βαθμό να διανύουν μια ορισμένη απόσταση με περπάτημα ή τρέξιμο, μπορούσαν να τρέχουν ανάμεσα από κώνους, να κάνουν αλματάκια επί τόπου ή αλματάκια από στεφάνι σε στεφάνι. Ακόμη εξοικειώθηκαν με τη ρίψη της μπάλας και την ακρίβεια στο στόχο, χρησιμοποιώντας μάλιστα σωστή τεχνική (λυγισμένοι, αγκώνες-γωνία 90^ο, τεντώνει το χέρι μπροστά, το κεφάλι ψηλά, τα μάτια στο στόχο).

Επίσης από άποψη συμπεριφοράς βελτιώθηκαν αισθητά. Δε δημιουργούσαν προβλήματα με τα άλλα παιδιά του ιδρύματος, δε βωμολοχούσαν ενώ εξαλείφθηκαν οι όποιες τάσεις επιθετικότητας που αρχικά παρουσιάστηκαν.

Αξίζει να σημειωθεί ότι τα παιδιά άρχιζαν να πλένουν τα χέρια τους μετά την τουαλέτα και να πετάνε τα σκουπίδια στον κάδο απορριμμάτων. Τέλος δεν είχαν πλέον κανένα πρόβλημα στο να διακρίνουν χρώματα, να καταλαβαίνουν ήχους, να ανταποκρίνονται σε χειρονομίες, μας υποδέχονταν με μεγάλο ενθουσιασμό στο μάθημα και συχνά μας χάριζαν πράγματα που είχαν φτιάξει από μόνα τους όπως π.χ. ζωγραφιές.

Συμπεράσματα - Συζήτηση

Μέσα από την εμπειρία αυτή των τριών μηνών, του διήρκησε το παρεμβατικό πρόγραμμα, εύκολα μπορεί να διαπιστώσει κανείς ότι τα παιδιά με νοητική υστέρηση και γενικότερα τα ΑμεΑ μπορούν να πετύχουν πολλά και να τα καταφέρουν το ίδιο καλά με τα υγιή άτομα σε πολλούς τομείς της ζωής όπως σε αυτών του αθλητισμού. Οι δυσκολίες που αντιμετώπισαν στην εκτέλεση των ασκήσεων-δεξιοτήτων, αλλά και στην κατανόηση αυτών ήταν πολύ λίγες.

Η συνεργασία ήταν άψογη! Τα συγκεκριμένα παιδιά σου κάνανε κάποιες στιγμές να απορείς είτε με τις πράξεις τους είτε με τα λεγόμενά τους. τα άτομα αυτά αξίζουν καλύτερης αντιμετώπισης από όλους εμάς.

Σίγουρα ήταν μια μοναδική και αξέχαστη εμπειρία!!!

Βιβλιογραφία

1.                       Rarick G. L. Metnal Retardation in: sport for the mentally handicapped. Haarlem, The Netherlands. Hal, Rarick, Varmeer eds, 1984: 9-16.

2.                       American Academy of Pediatrics. Nutrition and Athletic Performance in Sports Medicine. Health Care of Young Athletes. Evanston III, 1983: 161-175.

3.                       Τσίκουλας Ι. Μελέτη της ψυχοκινητικής ανάπτυξης των ελληνοπαίδων από τη νεογνική μέχρι τη σχολική ηλικία με το Denver Developmental Screening Test (DDST)., Θεσσαλονίκη, 1983.

4.                       Taft L.T. Mental Retardation In: Nelson Text book of Pediatrics Philadelphia. W.B. Saunders CO., 1987: 102-107.

5.                       Νικολέτα Αγγελοπούλου – Σακαντάμη: Ειδική αγωγή βασικές αρχές και μέθοδοι, Θεσσαλονίκη, 2002.

6.                       Fait Hollis F. Special Physical Education: Adapted, corrective, Developmental Philadelphia. W.B. Sounders CO, 1978.

7.                       Compton D.M. Alternative Forms of sport for the mentally retarted in “Sport for the mentally Handicapped” Harlem, The Netherlands, Hal Rarick Vermeer eds 1984: 45-63.

8.                       Auxter D., Pyfer J. Principles and Methods of adapted physical education and recreation 6^th ed. St. Louis, Times Mirror / Mosgy Pugl. Co. 1989.

 

Λίγα λόγια για τον συγγραφέα:

Ο Τσάπατος Στέλιος είναι Καθηγητής Φυσικής Αγωγής, ειδικευμένος στην Ειδική Φυσική Αγωγή, κάτοχος Μεταπτυχιακό Διπλώματος Ειδίκευσης (M.Sc.) στην Φυσική Δραστηριότητα σε Ειδικούς Πληθυσμούς και Υποψήφιος Διδάκτορας του Τ.Ε.Φ.Α.Α. - Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης. 

Κατάγεται από τον Άγιο Νικόλαο Χαλκιδικής, εργάζεται ως αναπληρωτής στο Ε.Ε.Ε.Ε.Κ. και στο ΕΠΑ.Λ. Ειδικής Αγωγής Χαλκίδας και είναι επίσημος διαιτητής στο άθλημα του Bocce.

Contact: stelios.tsapatos@gmail.com   FaceBook:Stelios.Tsapatos