Βελτίωση της Αυτοαντίληψης Ατόμων με Αναπηρία μέσω της Φυσικής Δραστηριότητας

Βελτίωση της Αυτοαντίληψης Ατόμων με Αναπηρία μέσω της Φυσικής Δραστηριότητας

 

 

   Είναι πλέον αποδεκτό ότι η εικόνα που έχει ένα άτομο για τον εαυτό του διαμορφώνεται μέσα από έναν πολύπλοκο ψυχικό μηχανισμό. Έρευνες έδειξαν, ότι σημαντικό ρόλο παίζει η εικόνα που έχουν οι άλλοι για αυτόν. Ο “εαυτός” παίρνει θέση στην κοινωνία ως ξεχωριστή οντότητα. Αρχίζει να υπάρχει σε σχέση με τους άλλους και μέσα από αυτούς επιβεβαιώνεται η ύπαρξη του. Η έννοια του εαυτού έχει βασικές συνιστώσες την αυτοαντίληψη και την αυτοεκτίμηση. 
   Η αυτοαντίληψη αναφέρεται στο σύνολο των αντιλήψεων και των πληροφοριών που έχει το άτομο για τον εαυτό του, τις οποίες επεξεργάζεται, αποθηκεύει και οργανώνει συστηματικά. Είναι η καλή ή η άσχημη αντίληψη που έχει για την εικόνα του σώματος του. Ένα από τα σημαντικά συστατικά της αυτοαντίληψης, είναι η αυτοεκτίμηση, η οποία περιγράφει την έκταση την οποία το άτομο πιστεύει ότι είναι ικανό και άξιο.

Επηρεάζεται από: 

• Εθνικότητα 
• Φύλο
• Ηλικία
• Κοινωνικό περίγυρο
• Ψυχολογική κατάσταση ατόμου και
• Αναπηρία ή Χρόνια Ασθένεια 

  
   Οι άνθρωποι αναπτύσσουν την προσωπικότητα τους σε μεγάλο βαθμό από το πως τους αξιολογούν οι άλλοι. Από την αποδοχή ή την απόρριψη που θα νιώσουν. Η αυτοαντίληψη εξισώνεται με την αίσθηση αξίας, επάρκειας και αυτοσεβασμού του ατόμου. Στο πλαίσιο της αναπηρίας και της χρόνιας ασθένειας παρουσιάζεται μειωμένη αυτοαντίληψη, η οποία επηρεάζει και περιορίζει το άτομο σε διάφορους τομείς της ζωής του. Η απώλεια ή η μειωμένη ικανότητα εκτέλεσης δραστηριοτήτων της καθημερινής ζωής του, μπορεί να απειλήσει την αίσθηση του εαυτού.
   
    Μέσω της φυσικής δραστηριότητας το άτομο διαμορφώνει μια πολύπλευρη και αρμονική προσωπικότητα. Η φυσική δραστηριότητα παρέχει ψυχολογικά και σωματικά οφέλη στα άτομα με αναπηρία. Είναι σημαντική η βελτίωση που παρατηρείται στις δεξιότητες αυτοεξυπηρέτησης, ανεξάρτητης διαβίωσης, ανάπτυξης κινητικών ικανοτήτων και τέλος στην εκμάθηση αθλητικών δεξιοτήτων. Σημαντικό ρόλο παίζει στην κοινωνικοποίηση και στην ισότιμη συμμετοχή του ατόμου σε κοινωνικά δρώμενα. Επίσης αυξάνει τη σωματική τους ικανότητα επιδρώντας θετικά στην αντίληψη του εαυτού. Βελτιώνει τις δεξιότητες του για διαπροσωπικές σχέσεις και εμπλουτίζει τη ζωή του με δεξιότητες που το βοηθούν να ενταχθεί σε ομάδες ατόμων χωρίς αναπηρία. Μαθαίνει να διαχειρίζεται το άγχος, που πηγάζει από αισθήματα ανεπάρκειας και μειονεκτικότητας, εφόσον αναγνωρίζει την κατάσταση του και ενεργεί με σκοπό να τη βελτιώσει. 
    Η συμμετοχή σε ατομικές και ομαδικές δραστηριότητες δομεί την αυτοπεποίθηση και αυτοαντίληψη του ατόμου με αναπηρία, ειδικά όταν αυτές οδηγούν στην επίτευξη των στόχων του.  Όλες οι μορφές άσκησης και φυσικής δραστηριότητας δίνουν τη δυνατότητα αξιοποίησης του ελεύθερου χρόνου, της ψυχαγωγίας και επιτρέπει στο άτομο να κοινωνικοποιείται με εκπαιδευτές, συνασκούμενους και άλλους. 
    Συμπερασματικά, η συμμετοχή στην άσκηση βοηθά σε διάφορους τομείς τα άτομα με αναπηρία. Η συχνή φυσική δραστηριότητα τους, βοηθά στη βελτίωση του επιπέδου της αυτοαντίληψης. Επομένως, όσο αυξάνεται η αυτοπεποίθηση τόσο πιο συχνά αποζητά την άθληση. Μέσω της άθλησης, λοιπόν, αποκτούν περισσότερες ευκαιρίες για ανάληψη πρωτοβουλιών, αυτενέργειας , συνεργασίας, επικοινωνίας και αποβάλλουν τον αρνητισμό που έχει δημιουργηθεί από διάφορες καταστάσεις της ζωής τους. Πολύ σημαντικό είναι να δώσουμε όλοι εμείς (γονείς, θεραπευτές, ειδικοί) κίνητρα στα παιδιά και στους ενήλικες με αναπηρία, για συμμετοχή τους στη φυσική δραστηριότητα. Μπορούμε να συμμετέχουμε και εμείς μαζί τους, ώστε να γίνει με ομαλό τρόπο η κοινωνική τους ενσωμάτωση. Τέλος, καλό θα ήταν, να υπάρχει συνεργασία των ατόμων με αναπηρία και αυτών χωρίς αναπηρία, ώστε να αλλάξει η στάση των τελευταίων απέναντι στη διαφορετικότητα.
 

Σακουλέβα Μαρία
Καθηγήτρια Ειδικής Φυσικής Αγωγής
Ειδίκευση στην Προσαρμοσμένη Κινητική Αγωγή - Ειδική Αγωγή

Βιβλιογραφία:

1. Bednar, R. L., & Peterson, S. R (1995). Self-esteem: paradoxes and innovations in clinical theory and practice (2^nded) Washington, D.C: American Psychological Association.
2. Campbell E., & Jones, G. (1994). Psychological wellbeing in wheelchair sport and nonparticipants. Adapted Physical Activity Quarterly, 11, 404-415.
3. Fitts, W.H. (1965). Manual: Tennessee self- concept scale. Nashville, TN: Counsellor Recording and tests.
4. Fox, K.R. (2000). Self-Esteem, Self- Perceptions and exercise. International Journal of Sport Psychology (special issue): Exercise Psychology, 31, 228-240.
5. James, W. (1950). The Principles of Psychology, Donn, New York.
6. Marsh, H. W., & Hattie, J. (1996). Theoretical perspectives on the structure of self-concept. In B. A. Bracken (ed). Handbook of self- concept: Developmental, social and clinical considerations (pp. 38-90) New York: Wiley.
7. Whitehead, J.R. (1995). A study of children’s physical self- perceptions using an adapted physical self- perception profile questionnaire. PediatrexercSci 1995:7:132-15.
8. Μπότσαρη- Μακρή, Ε. (2001). Αυτοαντίληψη και αυτοεκτίμηση. Αθήνα : Ελληνικά γράμματα.

Πηγη: e-ptolemeos.gr