Ορίζοντας στόχους στον Aθλητισμό

Ορίζοντας στόχους στον Aθλητισμό

Παπουτσή Μαρία M. Sc's *

Αθλητική Ψυχολόγος / Παιδοψυχολόγος

 

     Η επιστημονική και θεωρητική ιδεά της εφαρμογής στόχων στον αθλητισμό ως ένα ιδιαίτερα κινητήριο εργαλείο βασίζεται στην οργανωτική ψυχολογία και πιο συγκεκριμένα στον Locke (1968) και στην θεωρία του περί ορισμού των στόχων, η οποία και οδήγησε σε μία πιο ευρύτερη χρήση αυτής σε διάφορους τομείς, όπως και σε αυτόν του αθλητισμού. Είναι σημαντικό να σημειώσουμε ότι ενώ οι στόχοι φαίνονται να είναι η δύναμη και η ώθηση πίσω απο κάποια συμπεριφορά, δεν λειτουργούν πάντα σε συνειδητό επίπεδο και πολλές φορές βγαίνουν έξω απο την συνειδητή επίγνωση του ατόμου (Hardy et al., 1996a). Σύμφωνα με τους Locke και Latham (1990), οι στόχοι βοηθούν σε μεγάλο βαθμό την αρχική δράση του ατόμου, ωστόσο η ενεργής και συνεπής τήρηση αυτών δεν είναι πάντα αποτέλεσμα συνειδητής προσπάθειας.

    Οι στόχοι έχουν δύο κύρια λειτουργικά χαρακτηριστικά τα οποία και καθορίζουν τον βαθμό στον οποίον θα επηρεαστεί και η απόδοση του αθλητή: 

1. Το περιεχόμενο του στόχου  

2. Η προσπάθεια η οποία απαιτείται έτσι ώστε να πραγματοποιηθεί αυτός  

      Τα παραπάνω χαρακτηριστικά αντανακλώνται στις δύο βασικές αρχές της θωρίας του ορισμού των στόχων. Η πρώτη ισχυρίζεται ότι οι δύσκολοι στόχοι οδηγούν σε καλύτερα επίπεδα απόδοσης σε σχέση με τους εύκολους στόχους και η δεύτερη ότι οι συγκεκριμένοι και καθορισμένοι στόχοι οδηγούν σε καλύτερα επίπεδα απόδοσης σε σχέση με ακαθόριστους και ασαφείς στόχους ή με την απουσία αυτών. Οι στόχοι στον αθλητισμό εξετάζονται με δύο διαφορετικούς τρόπους. Πρώτον, ως μία άμεση στρατηγική κινήτρων, η οποία λειτουργεί ως μία κινητήρια δύναμη που καθορίζει την συμπεριφορά σε σχέση με την προσπάθεια και την συγκέντρωση του αθλητή (Burton & Naylor, 2002). Δεύτερον, ως γνωστικές κινητήριες δυνάμεις για την ανάμειξη του αθλητή σε δραστηριότητες. Σε αυτή την περίπτωση, οι στόχοι αντανακλούν το προσωπικό νόημα των ικανοτήτων και της επιτυχίας που με τη σειρά τους καθορίζουν τη συμπεριφορά  και το αποτέλεσμα (Nicholls, 1984, 1989). 

     Επομένως, υπάρχουν δύο είδη στόχων που μπορεί να θέσει ένας αθλητής, στόχους για προσωπική βελτίωση και στόχους για την ενίσχυση του εγώ. Στην προσωπική βελτίωση παρατηρείται εσωτερική παρακίνηση, υψηλή συγκέντρωση, χρήση αποτελεσματικών στρατηγικών, καλή απόδοση και αίσθηση χαράς και ικανοποίησης. Στην ενίσχυση του εγώ παρατηρείται εξωτερική παρακίνηση, χαμηλή συγκέντρωση, χρήση ανήθικων στρατηγικών, μειωμένη απόδοση και αύξηση του στρες. Τόσο σε ατομικό όσο και σε ομαδικό επίπεδο, το να θέτουν στόχους οι αθλητές είναι πολύ σημαντικό και είναι και για τις δύο περιπτώσεις η ίδια διαδικασία, καθώς στα ομαδικά αθλήματα κάθε ένας απο τους αθλητές έχει αναλάβει συγκεκριμένο ρόλο ο οποίος και απαιτεί ιδιαίτερες δεξιότητες. Η διαφορά είναι ότι σε ένα ομαδικό άθλημα χρειάζεται πολύ καλή συνεργασία και συντονισμός, προκειμένου οι στόχοι να αφορούν όλη την ομάδα, να υπάρχει συνοχή στην θέτηση αυτών και ομόφωνη συμφωνία. Καθοριστική σημασία στην επίτευξη των στόχων έχει το κλίμα παρακίνησης το οποίο πρέπει να δίνει έμφαση στην προσωπική βελτίωση και όχι στο εγώ, στην προσπάθεια και όχι στο αποτέλεσμα, στα λάθη ως μέρος της μάθησης καθώς και στην έννοια της συνεργασίας.

     Στο πρακτικό μέρος, για τον σωστό και αποτελεσματικό ορισμό στόχων, απατείται πολύ καλή επικοινωνία με τον προπονητή καθώς και συνεχής ανατροφοδότηση. Ο αθλητής οφείλει να ακούει προσεκτικά τον προπονητή του για τυχόν οδηγίες, διόρθωση λαθών, αλλαγή τακτικής καθώς και να ενημερώνεται συνεχώς για την επίδοσή του. Βασικό είναι να επισημάνουμε ότι δεν είναι αποτελεσματικό για τον αθλητή να θέτει πολλούς στόχους ταυτόχρονα, καθώς υπάρχει κόπωση τόσο σωματική όσο και ψυχική. Οι στόχοι δεν πρέπει να ξεπερνούν τους δύο με τρεις, πρέπει να ιεραρχούνται και να διαχωρίζονται. Διαφορετικοί είναι οι στόχοι για μία προπόνηση και διαφορετικοί για έναν κρίσιμο και σημαντικό αγώνα. Η προπόνηση προσφέρεται στο να δουλεύει ο αθλητής τους στόχους του, ωστόσο πρέπει να αφιερώσει ένα αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα για την επίτευξη αυτών.     Ο αθλητής χρειάζεται να ορίσει τους στόχους του, να δεσμευτεί σε αυτούς και να παρακινηθεί απο ένα θετικό  κλίμα που περιλαμβάνει τον προπονητή, τους συναθλητές, εαν υπάρχουν, και τους γονείς, καθώς και κάποιους άλλους σημαντικούς εξωτερικούς παράγοντες. Απο την πλευρά του προπονητή, χρειάζεται συνεχής εκπαίδευση έτσι ώστε να μπορεί να εφαρμόζει τις θεωρίες στην πράξη, να αναπτύσσει στρατηγικές επίτευξης για τους αθλητές του, να προάγει τη δέσμευση και την αφοσίωση αυτών στους στόχους τους και να αξιολογεί την πρόοδο τους σταδιακά έτσι ώστε να μπορεί να παρακολουθεί την πορεία τους στον χρόνο.

 

Βιβλιογραφία

Burton, D. and Naylor, S. (2002). The Jekyll/Hyde nature of goals: revisiting and updating goal setting research. In T. Horn (ed.), Advances in sport psychology (pp. 459–499). Champaign, IL: Human Kinetics.

Hardy, L., Jones, G. and Gould, D. (1996a). Understanding psychological preparation for sport: theory and practice of elite performers. Chichester: Wiley.

Locke, E. A. (1968). Toward a theory of task motivation and incentives. Organisational Behaviour and Human Performance, 3, 157–189.

Locke, E. A. and Latham, G. P. (1990). A theory of goal setting and task motivation. Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall.

Nicholls, J. G. (1984). Achievement motivation: conceptions of ability, subjective experience, task choice, and performance. Psychological Review, 91, 328–346.

Nicholls, J. G (1989). The competitive ethos and democratic education. Cambridge, MA: Harvard University Press.

Λίγα λόγια για την συγγραφέα: 

Η Μαρία Παπουτσή είναι απόφοιτη του Τμήματος Ψυχολογίας Α.Π.Θ., κάτοχος Μεταπτυχιακού Διπλώματος Ειδίκευσης στην Αθλητική Ψυχολογία (M. Sc in Sport and Exercise Psychology - Double Degree) από το Τ.Ε.Φ.Α.Α. Π.Θ. και το Leipzig Universität καθώς επίσης και κάτοχος Μεταπτυχιακού Διπλώματος Ειδίκευσης στην Παιδική Ψυχολογία (Μ. Sc. in Children Psychology) από το University of Central Lancashire. Επίσης έχει εξειδικυτεί και στην Ιατρική Ψυχολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Ειδικεύεται στις διατροφικές διαταραχές καθώς και σε θέματα αυτοπεποίθησης και επιθετικότητας. Έχει συνεργαστεί ως αθλητική ψυχολόγος με τον Αθλητικό Σύλλογο Τυφλών Ήφαιστος στα αθλήματα του goalball, του στίβου και της ποδηλασίας. Έχει επίσης συνεργαστεί με σχολές κλασσικού χορού, ακαδημίες ποδοσφαίρου, μπάσκετ και κολύμβησης. Διατηρεί γραφείο ψυχολόγου στην Αθήνα και παράλληλα διεξάγει ομαδικές συνεδρίες στον Πανελλήνιο Σύλλογο Ευαισθητοποίησης Μυικής Δυστροφίας Duchenne/Becke. Ασχολείται με αθλητές τόσο σε ατομικό όσο και σε ομαδικό επίπεδο για προετοιμασία αγώνων καθώς και με την εκπαίδευση προπονητών σε θέματα διατροφής και ψυχολογίας.

Contact:

Τηλ: +30 6988029584

Email: askisis@hotmail.com

 

Σας άρεσε; Μοιραστείτε το!