Η Ανεξάρτητη Διαβίωση και η Αποϊδρυματοποίηση, ως θεμελιώδη δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία

Η Ανεξάρτητη Διαβίωση και η Αποϊδρυματοποίηση, ως θεμελιώδη δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία

          

Από τη Μαρίνα Τζόκα

     Σύμφωνα με το άρθρο 19, της Σύμβασης του ΟΗΕ για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία, η  ανεξάρτητη διαβίωση και  η ένταξη τους στην κοινωνία προϋποθέτει ότι "τα άτομα με αναπηρίες έχουν πρόσβαση σε σειρά υπηρεσιών στο σπίτι, σε καταστήματα και άλλες κοινωνικές υπηρεσίες υποστήριξης, συμπεριλαμβανομένης και της προσωπικής βοήθειας που είναι απαραίτητη για την υποστήριξη της διαβίωσης και της ένταξης στην κοινωνία και την αποτροπή της απομόνωσης ή του διαχωρισμού από την κοινωνία". Παρόλο που η Ελλάδα έχει επικυρώσει την εν λόγω σύμβαση, το ζήτημα της ανεξάρτητης διαβίωσης και πιο συγκεκριμένα, της προσωπικής βοήθειας αποτελεί ακόμη ένα άγνωστο πεδίο για την ελληνική νομοθεσία.  

   

     Σε ένα διήμερο συνέδριο που οργανώθηκε στις 18 και 19 Μαρτίου 2016 στην Πάτρα, από την Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας, το Κέντρο Ευρωπαϊκής Πληροφόρησης (Europe Direct) και την Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία (Ε.Σ.ΑμεΑ), συζητήθηκαν εκτενώς οι πρακτικές αποϊδρυματοποίησης των ατόμων με αναπηρία, καθώς επίσης και η ανάπτυξη πολιτικών κοινωνικής φροντίδας. 

    Σύμφωνα με το Δελτίο Τύπου του Οργανισμού Ανεξάρτητης Διαβίωσης Ελλάδας, "η Ανεξάρτητη Διαβίωση ήταν, και όπως δείχνουν τα πράγματα είναι, ένα θέμα άγνωστο τόσο στην πολιτεία όσο και στην κοινωνική ομάδα των ατόμων με αναπηρία. Αυτό το διαπιστώνει ο καθένας πολύ εύκολα αν μπει στη διαδικασία να ψάξει την ελληνική νομοθεσία για το τι ισχύει σήμερα για την Ανεξάρτητη Διαβίωση των ατόμων με αναπηρία. Θα βρει το Τίποτα μεταξύ των νομοθετικών σελίδων! Τα άτομα αυτά, με ιδιωτική πρωτοβουλία και οικονομικούς πόρους (αν διαθέτουν!) πρέπει να βρουν λύσεις προσλαμβάνοντας Προσωπικούς Βοηθούς. Σε αντίθετη περίπτωση, η οποία είναι και η συνηθέστερη, τα άτομα και οι οικογένειες τους εγκλωβίζονται στη λογική της συνεχούς άτυπης φροντίδας του πρώτου, με τις όποιες άμεσες και έμμεσες συνέπειες προκύπτουν για την κοινωνία, την οικονομία, τον αυτοκαθορισμό του ατόμου με αναπηρία. Η χειρότερη βέβαια περίπτωση είναι η κατάληξη σε ιδρύματα με, ως γνωστόν, άθλιες συνθήκες διαβίωσης. 

    Γίνεται λοιπόν φανερό ότι οι Προσωπικοί Βοηθοί είναι ο θεμελιώδης λίθος της Ανεξάρτητης Διαβίωσης και απαραίτητο μέσον υποστήριξης για ένα μεγάλο ποσοστό των ατόμων με αναπηρία. Χωρίς αυτούς δε μπορεί να γίνεται συζήτηση για Ανεξάρτητη Διαβίωση. Πολλοί, ακόμα και εκπρόσωποι του αναπηρικού κινήματος, υιοθετούν διττή ερμηνεία για το πώς εκφράζεται πρακτικά αυτή η φιλοσοφία. Οι στέγες υποστηριζόμενης διαβίωσης, όπου σε μια κατοικία συμβιώνουν 5-6 άτομα με αναπηρία με 2-3 φροντιστές, δεν τους δίνει την ανεξαρτησία ούτε της προσωπικής ζωής ούτε τη δυνατότητα του αυτοκαθορισμού. Αυτές οι στέγες είναι στην πραγματικότητα πιο ήπιες μορφές ιδρυματισμού. Είμαστε πεπεισμένοι πως η Ε.Σ.ΑμεΑ "αγωνίζεται αδιάκοπα εδώ και πολλά χρόνια για ένα Εθνικό Πρόγραμμα Αποϊδρυματοποίησης, με ολοκληρωμένο πλάνο για τη χρηματοδότηση, τις δομές, τον προσωπικό βοηθό, τη διαμονή στην κοινότητα, με ολοκληρωμένο σύστημα υποστήριξης", που εναρμονίζεται πλήρως με το παραπάνω πλαίσιο. Οποιαδήποτε διαφορετική ερμηνεία θέτει σε κίνδυνο τη θεμελίωση ενός συστήματος Ανεξάρτητης Διαβίωσης στην Ελλάδα του 2016, ώστε τα άτομα με αναπηρία να μπορούν, ή έστω να ελπίζουν, ότι τα επόμενα χρόνια θα μπορούν να ζουν σε συνθήκες ζωής ανάλογες με αυτές που υπάρχουν δεκαετίες τώρα σε άλλες ευρωπαϊκές, και όχι μόνο, χώρες".

   Τι σημαίνει όμως προσωπικός βοηθός, με απλά λόγια; Σε ένα προηγούμενο ρεπορτάζ του klik.gr για τα άτομα με αναπηρία στην Ελλάδα, , η κ. Μαρία Μοσχόβου, η οποία εργάζεται αρκετά χρόνια ως προσωπικός βοηθός ΑμεΑ, απαντάει στην ερώτησή μου: "Εργάζομαι αρκετά χρόνια ως προσωπικός βοηθός ΑμεΑ, ένα επάγγελμα όμως που δεν είναι νομοθετικά κατοχυρωμένο στην Ελλάδα. Η προσωπική μου άποψη είναι πως τα άτομα με αναπηρία πρέπει να βγουν από τα ιδρύματα και το κράτος να διαθέσει τα χρήματα που δίνει για τη λειτουργία τους στα ίδια τα άτομα, ούτως ώστε να διαλέξουν μόνα τους τον άνθρωπο που θέλουν να έχουν για βοηθό. Για να γίνεις προσωπικός βοηθός, το μόνο που χρειάζεται είναι η διάθεσή σου να μάθεις τις συνήθειες, τις ανάγκες και τον τρόπο ζωής του ατόμου με αναπηρία. Δε χρειάζεται καμία άλλη γνώση, διότι την εκπαίδευση στην κάνει ουσιαστικά το ίδιο το άτομο. Ο βοηθός είναι τα χέρια, τα πόδια, τα μάτια, το στόμα κι ό,τι άλλο χρειάζεται ένα άτομο με αναπηρία. Και η σχέση αυτή, πίστεψέ με, είναι πολύ πιο βαθιά, και από την οικογενειακή, φιλική ή επαγγελματική. Είναι ένας σιωπηλός κυρίως, αλληλοσεβασμός".

Πηγη: www.klik.gr