Στο επίκεντρο ο πολίτης με αναπηρία

Μήνυμα του “Εν Σώματι Υγιεί” Α.Σ. ΑμεΑ Βέροιας
για την Παγκόσμια Ημέρα Ατόμων με Αναπηρία 2023

"Στο επίκεντρο ο πολίτης με αναπηρία"

*Καραϊωσήφ Αλέξανδρος Μ.Res.

   Τα Άτομα με Αναπηρίες υπάρχουν από τη στιγμή που το ανθρώπινο είδος άρχισε να αφήνει τα αποτυπώματά του με τη συγκρότηση κοινωνιών. Η αναπηρία είναι αδιαμφισβήτητα ένα παγκόσμιο κοινωνικό φαινόμενο. Μια πραγματικότητα, καθώς ένα σημαντικό ποσοστό του παγκοσμίου πληθυσμού (15%) αντιμετωπίζει κάποιου είδους αναπηρία, κινητική, νοητική, αισθητηριακή ή πάσχει από κάποια χρόνια πάθηση και το 1/5 αυτού αντιμετωπίζει σημαντικές δυσκολίες στην καθημερινότητά του. 

   Στην Ελλάδα, ένα πολύ μεγάλο ποσοστό των ΑμεΑ είναι αποκλεισμένο ακόμα και από πολλά στοιχειώδη κοινωνικά δικαιώματα και αγαθά, όπως οι Δημόσιες Υπηρεσίες, τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς, τα Θέατρα και τα Μουσεία, λόγω αδυναμίας πρόσβασης.  Σε κάθε ιστορική περίοδο, υπήρχε διαφορετική αντιμετώπιση προς τα Άτομα με Αναπηρία, που ήταν συνάρτηση των κοινωνικών συνθηκών και των κυρίαρχων αντιλήψεων που επικρατούσαν. Η αντιμετώπιση των ΑμεΑ από την Κοινωνία, σαφώς έχει βελτιωθεί στο πέρασμα των αιώνων, αλλά δεν υπήρξε ποτέ γραμμική, ούτε ομαλή προς το καλύτερο. Βελτιωνόταν όταν επικρατούσαν υψηλά ιδανικά, αλλά χειροτέρευε σε περιόδους παρακμής και σκοταδισμού. Στις μέρες μας, ο αγώνας των συνανθρώπων μας με αναπηρία, συνοψίζεται όχι τόσο στη θεραπεία όσο στο δικαίωμα και στο σεβασμό της διαφορετικότητάς τους. Είναι αγώνας για ισότητα, προσβασιμότητα, συνεκπαίδευση, επαγγελματική ένταξη, κοινωνική συμμετοχή και οικονομική ανεξαρτησία. 

   Η ελληνική πραγματικότητα, πλην ελαχίστων τοπικών και αποσπασματικών εξαιρέσεων δεν προσφέρει πρόσβαση στους ανθρώπους με αναπηρία. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να ωθεί τους πολίτες με αναπηρία στην κοινωνική περιθωριοποίηση. Εύλογα πρέπει να αναρωτηθούμε: Η περιθωριοποίηση προκαλείται από την αναπηρία ή από την απουσία της Πολιτείας; Ποιος ευθύνεται για τα απροσπέλαστα πολιτισμικά αγαθά, η αναπηρία ή η Πολιτεία που με την αδιαφορία της στέκεται εμπόδιο στους ανθρώπους με αναπηρία με αποτέλεσμα να μην έχουν την προσδοκώμενη πρόσβαση σε αυτά; Η διάκριση ακόμα και στο εκπαιδευτικό σύστημα έχει ως αποτέλεσμα να μην υπάρχει στην πλειοψηφία της κοινωνίας εξοικείωση με την εικόνα της αναπηρίας ή της ειδικής εκπαιδευτικής ανάγκης, που με τη σειρά του αυτό δημιουργεί το στερεότυπο ότι η αναπηρία είναι μια εξαίρεση στην ανθρώπινη φύση και δεν αποτελεί απλά μια ακόμα πτυχή της. Επίσης, δεν είναι λίγες οι φορές που η εξωτερική εμφάνιση καταλαμβάνει κριτήριο επιλογής για την ανάληψη καθηκόντων στα πλαίσια μιας θέσης εργασίας, κάτι που μας ωθεί να πιστεύουμε πως η εμφανή στην εξωτερική εικόνα αναπηρία είναι ακόμα ένας δυσμενής παράγοντας ως προς το θέμα της εύρεσης εργασίας με αποτέλεσμα η ανεργία των ανθρώπων με αναπηρία αγγίζει το 50%.

   Υπάρχει η τάση στις μέρες μας να θεωρούμε ότι ο λόγος περί αποδοχής της διαφορετικότητας είναι αυτός που θα μας οδηγήσει στην ισότητα. Ο λόγος περί διαφορετικότητας, δίνει έμφαση στο ότι ο άνθρωπος με αναπηρία διαφέρει από τον άνθρωπο που δεν έχει κάποια αναπηρία. Όλοι οι άνθρωποι ανεξάρτητα αν έχουμε ή αν δεν έχουμε κάποια από τις μορφές αναπηρίας, έχουμε τις ίδιες ανάγκες. Καμία αναπηρία δεν είναι σε θέση να μας τις στερήσει. Το ότι για παράδειγμα περπατάω με διαφορετικό τρόπο, δε σημαίνει ότι έχω διαφορετικές ανάγκες. Ο λόγος περί διαφορετικότητας μάλλον συνεισφέρει στη διατήρηση της φιλοσοφίας των διακρίσεων παρά προσφέρει στο λόγο περί αποδοχής της ισότητας, ανεξάρτητα από τα εσωτερικά ή εξωτερικά χαρακτηριστικά της ανθρώπινης ύπαρξης. 

  Βάσει των αρνητικών στερεοτύπων για την αναπηρία, η κοινωνία μας είναι δύσκολο να καταλάβει ότι οι άνθρωποι με αναπηρία δεν είναι ούτε ανώτεροι, ούτε κατώτεροι. Δεν είναι άνθρωποι με ειδικές ανάγκες ή ειδικές δεξιότητες, δεν είναι  ούτε ήρωες, ούτε επαίτες. Είναι απλά άνθρωποι που δεν έχουν χάσει την ουσία της ανθρώπινης φύσης τους λόγω της αναπηρίας. Οι εξειδικευμένες ανάγκες που μπορούν να έχουν σε διάφορα ζητήματα που αφορούν την καθημερινότητά τους δεν αιτιολογούν τις συνθήκες ανισότητας τις οποίες βιώνουν. Οι άνθρωποι με αναπηρία οφείλουν και θέλουν να είναι ενεργοί πολίτες, αλλά δυστυχώς η δομή της κοινωνίας, τους αποτρέπει από αυτήν την κατεύθυνση. 

Καραϊωσήφ Αλέξανδρος M.Res.

Εκπαιδευτικός Ειδ. Φ.Α. – ΠΕ11

Τεχνικός Διευθυντής “Εν Σώματι Υγιεί” Α.Σ. ΑμεΑ Βέροιας