Φυσική δραστηριότητα και επιλόχειος κατάθλιψη

Φυσική δραστηριότητα και επιλόχειος κατάθλιψη:  

Πώς επιδράει στη σχέση μητέρων και βρεφών;

 Παπουτσή Μαρία Μ. Sc's*

Αθλητική Ψυχολόγος / Παιδοψυχολόγος

      Η επιλόχειος κατάθλιψη είναι η πιο κοινή ψυχική διαταραχή στις μητέρες (Tronick & Reck, 2009). Σχεδόν το 60% των γυναικών που εμφάνισαν καταθλιπτική συμπτωματολογία κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης τείνουν να υποφέρουν απο κατάθλιψη κατά την επιλόχειο περίοδο και να εμφανίζουν κάποια ανάλογη μορφή ψυχοπαθολογίας. Γενικότερα, τα καταθλιπτικά επεισόδια πριν και κατα την διάρκεια της εγκυμοσύνης αποτελούν παράγοντες κινδύνου για μία επικείμενη επιλόχεια κατάθλιψη μετά τον τοκετό. 

       Η επιλόχειος κατάθλιψη επηρεάζει την ανάπτυξη του βρέφους σε κάθε εξελικτικό στάδιο, από την αρχή της ζωής μέχρι και την ενήλικη ζωή. Το βρέφος εμφανίζει αρνητική αλληλεπίδραση στον δεσμό με την μητέρα απο το πρώιμο ακόμη στάδιο, γνωστικές και κινητικές δυσκολίες στην ανάπτυξή του, αρνητική διάθεση, κατάθλιψη, έντονη ενόχληση, αδράνεια, απομάκρυνση και λιγότερες εκφράσεις προσώπου. 

      Η μητέρα απο την άλλη πλευρά, εμφανίζει μία κοινωνική απόσυρση η οποία συνοδεύεται με χαμηλότερα επίπεδα δραστηριότητας και ελάχιστη επικοινωνία και αλληλεπίδραση με το βρέφος. Η μετάβαση στο στάδιο της μητρότητας φέρνει αλλαγές στην καθημερινότητα και μία προσαρμογή σε νέα δεδομένα και έναν νέο τρόπο ζωής ο οποίος περιλαμβάνει πολλές ευθύνες και επομένως μπορεί να εμπεριέχει την εμφάνιση κάποιων προβλημάτων ψυχικής υγείας (Field, Diego, & Hernandez-Reif, 2009). Στην πραγματικότητα η επιλόχειος κατάθλιψη δεν διαφέρει στα χαρακτηριστικά της και στην δυσκολία αντιμετώπισής της με την κοινή κατάθλιψη σε ένα οποιοδήποτε άλλο στάδιο της ζωής του ατόμου (Halligan et al., 2007).

     Σαφώς υπάρχουν διάφορες παρεμβάσεις οι οποίες μπορούν να προλάβουν ή να αντιμετωπίσουν έγκαιρα την επιλόχειο κατάθλιψη αλλά το πιο φυσικό και οικονομικό αντικαταθλιπτικό έχει αποδειχθεί ότι είναι η φυσική δραστηριότητα (Mead et al., 2009). Η άσκηση για τουλάχιστον τρεις φορές την εβδομάδα σε γρήγορο ρυθμό μπορεί να βοηθήσει σε μεγάλο βαθμό στην πρόληψη της επιλόχειας κατάθλιψης (Mead et al., 2009). Η άσκηση μπορεί να μειώσει την ένταση των καταθλιπτικών συμπτωμάτων με αποτελεσματικότητα παρόμοια με αυτή της ψυχοφαρμακολογίας ή της ψυχοθεραπείας, καθώς αυξάνει την σεροτονίνη στον εγκέφαλο καθώς και την την ανάπτυξη των εγκεφαλικών κυττάρων. Θα μπορούσαμε επομένως να πούμε ότι τα αποτελέσματα που έχει η φυσική δραστηριότητα στα καταθλιπτικά συμπτώματα μπορούν να αποτελέσουν μία απόδειξη για το πόσο καλή εναλλακτική ή συμπληρωματική θεραπεία μπορεί να είναι η άσκηση στην επιλόχειο κατάθλιψη. 

     Η αποτελεσματικότητα που έχει η άσκηση στην μείωση των καταθλιπτικών συμπτωμάτων μελετήθηκε απο τους Heh et al (2008), οι οποίοι βρήκαν ότι το πλαίσιο της άσκησης των μητέρων μαζί με άλλες μητέρες μπορεί να έχει θετική επίδραση στην λειτουργικότητά τους και στο άγχος που τους προκαλεί η μητρότητα, κυρίως όσον αφορά την μετάβασή τους απο το στάδιο της γυναίκας στο στάδιο της μητέρας. Οι Norman et al. (2010) μελέτησαν επίσης τα αποτελέσματα μίας παρέμβασης που περιείχε τακτική φυσική δραστηριότητα και βρήκαν σημαντική βελτίωση στη διάθεση των νέων μητέρων, χαμηλές τιμές στα καταθλιπτικά συμπτώματα, ιδιαίτερα μετά απο 8 εβδομάδες άσκησης για τρεις φορές την εβδομάδα. Σημειώθηκε επίσης μείωση κατά 50% στην πιθανή εμφάνιση επιλόχειας κατάθλιψης στις γυναίκες που είχαν προδιάθεση για να αναπτύξουν καταθλιπτική συμπτωματολογία. 

     Οι Demissie et al. (2011) μελέτησαν την σχέση μεταξύ γρήγορης φυσικής δραστηριότητας και εμφάνισης καταθλιπτικών συμπτωμάτων και ανακάλυψαν ότι οι μητέρες που δεν γυμνάζονταν είχαν διπλάσιες πιθανότητες να εμφανίσουν επιλόχειο κατάθλιψη σε σχέση με αυτές που ασκούνταν συστηματικά. Οι Songoygard et al (2011) μελέτησαν το κατα πόσο η άσκηση κατα την διάρκεια της εγκυμοσύνης μειώνει το ρίσκο για εμφάνιση επιλόχειας κατάθλιψης και ανακάλυψαν ότι οι γυναίκες που ασκούνταν είχαν λιγότερες πιθανότητες να νοσήσουν σε σχέση με αυτές που δεν ασκούνταν.   

     Λαμβάνοντας υπόψιν ότι η καταθλιπτική συμπτωματολογία δύναται να εμφανιστεί πριν, κατα την διάρκεια και μετά την εγκυμοσύνη, καθώς και σε επόμενες εγκυμοσύνες, είναι σημαντικό για τους επαγγελματίες ψυχικής υγείας να είναι άρτια εκπαιδευμένοι έτσι ώστε να αναγνωρίζουν έγκαιρα τα πρώιμα συμπτώματα μίας ενδεχόμενης περιγεννητικής ή επιλόχειας κατάθλιψης, να βελτιώνουν την ψυχική υγεία των γυναικών και να προλαμβάνουν με αυτόν τον τρόπο τα επόμενα στάδια μίας πιο βαριας μορφής κατάθλιψης. 

      Οι παρεμβάσεις που αφορούν τη φυσική δραστηριότητα μπορούν να συνεισφέρουν στην βελτίωση της ποιότητας ζωής όχι μόνο των μητερών αλλά και των παιδιών καθώς και όλου του οικογενειακού πλαισίου γενικότερα. Η άσκηση μπορεί να έχει επιπρόσθετα οφέλη στην υγεία των γυναικών, καθώς μπορεί να προστατέψει απο καρδιαγγειακές παθήσεις, αύξηση βάρους και να βελτιώσει την γενικότερη φυσική κατάσταση, θέματα που φαίνεται να απασχολούν ιδιαίτερα τις νέες μητέρες.

Παπουτσή Μαρία Μ. Sc's* 

Αθλητική Ψυχολόγος / Παιδοψυχολόγος

Βιβλιογραφία

Demissie, Z., Siega-Riz, A., Evenson, K. R., Herring, A. H., Dole, N., & Gaynes, B. N. (2011). Associations between physical activity and postpartum depressive symptoms. Journal of Women's Health, 20(7), 1025-1034. doi:10.1089/jwh.2010.2091

Field, T., Diego, M., & Hernandez-Reif, M. (2009). Depressed mothers’ infants are less responsive to faces and voices. Infant Behavior & Development, 32(3), 239-244. doi:10.1016/j.infbeh.2009.03.005

Halligan, S. L., Murray, L., Martins, C., & Cooper, P. J. (2007). Maternal depression and psychiatric outcomes in adolescent offspring: A 13-year longitudinal study. Journal of Affective Disorders, 97(1-3), 145-154. doi:10.1016/j.jad.2006.06.010

Heh, S., Huang, L., Ho, S., Fu, Y., & Wang, L. (2008). Effectiveness of an exercise support program in reducing the severity of postnatal depression in Taiwanese women. Birth: Issues in Perinatal Care, 35(1), 60-65. doi:10.1111/j.1523-536X.2007.00192.x

Mead, G. E., Morley, W., Campbell, P., Greig, C. A., McMurdo, M. T., & Lawlor, D. A. (2009). Exercise for depression. Mental Health and Physical Activity, 2(2), 95-96. doi:10.1016/j.mhpa.2009.06.001

Norman, E., Sherburn, M., Osborne, R. H., & Galea, M. P. (2010). An Exercise and Education Program Improves Well-Being of New Mothers: A Randomized Controlled Trial. Physical Therapy, 90(3), 348-355.

Songøygard, K. M., Stafne, S. N., Evensen, K. A. I., Salvesen, K. A., Vik, T., & Mørkved, S. (2012). Does exercise during pregnancy prevent postnatal depression? A randomized controlled trial. Acta Obstetricia Et Gynecologica Scandinavica, 91(1), 62-67.

Tronick, E., & Reck, C. (2009). Infants of depressed mothers. Harvard Review of Psychiatry, 17(2), 147-156. doi:10.1080/10673220902899714

Λίγα λόγια για την συγγραφέα:

Η Μαρία Παπουτσή είναι αθλητική ψυχολόγος και παιδοψυχολόγος απόφοιτη του Τ.Ε.Φ.Α.Α. Π.Θ., του Leipzig Universität και του University of Central Lancashire. Ειδικεύεται στις διατροφικές διαταραχές καθώς και σε θέματα αυτοπεποίθησης και επιθετικότητας. Έχει συνεργαστεί ως αθλητική ψυχολόγος με τον Αθλητικό Σύλλογο Τυφλών Ήφαιστος στα αθλήματα του goalball, του στίβου και της ποδηλασίας. Έχει επίσης συνεργαστεί με σχολές κλασσικού χορού, ακαδημίες ποδοσφαίρου, μπάσκετ και κολύμβησης. Διατηρεί γραφείο ψυχολόγου στην Αθήνα και παράλληλα διεξάγει ομαδικές συνεδρίες στον Πανελλήνιο Σύλλογο Ευαισθητοποίησης Μυικής Δυστροφίας Duchenne/Becke. Ασχολείται με αθλητές τόσο σε ατομικό όσο και σε ομαδικό επίπεδο για προετοιμασία αγώνων καθώς και με την εκπαίδευση προπονητών σε θέματα διατροφής και ψυχολογίας.

 

Επικοινωνία:

• Tηλ: 6988029584
• Εmail: askisis@hotmail.com

Σας άρεσε; Μοιρραστείτε το!!