Κινητική Ανάπτυξη Παιδιών Εθνικών Μειονοτήτων

 Κινητική Ανάπτυξη Παιδιών Εθνικών Μειονοτήτων

Δρ. Γιαγκάζογλου Παρασκευή* Ph.D.

Επίκουρη Καθηγήτρια Ειδικής Αγωγής
ΤΕΦΑΑ, Σερρών Α.Π.Θ.

Ένας από τους παράγοντες που μπορεί να επηρεάσουν την κινητική ανάπτυξη του παιδιού είναι η διαφορετικότητα στην καταγωγή (Lejarraga, et al,  2002, To et al, 2001, Klebanov, et al, 1998). Το χαμηλό κοινωνικοοικονομικό και μορφωτικό επίπεδο των μεταναστών, ο αγώνας τους για επιβίωση και η έλλειψη παρακίνησης στο οικογενειακό τους περιβάλλον, συμβάλλουν σε μεγάλο βαθμό στην εμφάνιση καθυστέρησης στην κινητική ανάπτυξη των παιδιών τους (Burchinal, et al,  1997). Το μεγαλύτερο ποσοστό των παιδιών προσχολικής ηλικίας, που εμφανίζουν καθυστέρηση στην ανάπτυξη, ανήκει σε εθνικές μειονότητες και έχει γονείς που δεν έχουν ολοκληρώσει το λύκειο (Black, et al,  2000). Οι εθνικές και φυλετικές διαφορές επηρεάζουν την κινητική ανάπτυξη και δραστηριοποίηση των παιδιών προσχολικής ηλικίας (Goodway & Branta, 2003, Klebanov et al, 1998).  Η φυσική δραστηριοποίηση των παιδιών διαφορετικών εθνικοτήτων, τόσο στο σχολείο τους, όσο και κατά τη διάρκεια του ελεύθερου χρόνου τους, διαφέρει. Αυτό οφείλεται στις σημαντικές διαφορές στο μοντέλο, βάση του οποίου αναπτύσσονται και διαμορφώνουν την κινητική τους ανάπτυξη και στις συνθήκες που βιώνουν και αντιμετωπίζουν οι οικογένειες μεταναστών (Goodway & Branta, 2003).

          Το χαμηλό εισόδημα αποτελεί πλέον το πιο κοινό χαρακτηριστικό των περισσοτέρων σύγχρονων οικογενειών μεταναστών (Mc Donnell & Hill, 1993). Η πλειοψηφία των παιδιών που ανήκουν σε μειονότητες, προέρχονται από πολυπληθείς οικογένειες με πολύ χαμηλό οικονομικό επίπεδο, που δε διαθέτουν ασφάλεια υγείας και βοηθούνται από την κοινωνική πρόνοια ενώ στις περισσότερες οικογένειες μειονοτήτων συνεισφέρει οικονομικά μόνο ο πατέρας (Brandon, 2004).  Είναι πιθανόν, αρκετά από τα παιδιά αυτά να υποφέρουν από κατάθλιψη και να νιώθουν αποξενωμένα και απομονωμένα από το κοινωνικό σύνολο της εθνικής πλειοψηφίας (Suarez- Orozco & Suarez- Orozco, 2001). Επιπλέον, οι μητέρες των παιδιών από μειονότητες, εμφανίζουν στην πλειοψηφία τους χαμηλό μορφωτικό επίπεδο, συγκριτικά με τις οικογένειες της εθνικής πλειοψηφίας (Brandon, 2004).
        Σε πολλές περιπτώσεις, τα παιδιά μεταναστών ζουν σε κοινότητες, όπου το επίπεδο φτώχειας είναι γενικά υψηλό  και οι επιδόσεις στο σχολείο  είναι γενικά χαμηλές. Σύμφωνα με τον Newell (1986, 1984), η κινητική ανάπτυξη βασίζεται στην αλληλεπίδραση του οργανισμού και του περιβάλλοντος. Οι θεμελιώδεις κινητικές δεξιότητες  αναπτύσσονται μέσα από ένα δυναμικό σύστημα, που αποτελείται από τα χαρακτηριστικά του οργανισμού και τις συνθήκες του περιβάλλοντος. Δίνοντας αυτή τη δυναμική θεώρηση σχετικά με την ανάπτυξη των κινητικών δεξιοτήτων,  γίνεται αντιληπτό, ότι οι συνθήκες που επικρατούν στις περισσότερες οικογένειες μεταναστών, οδηγούν συνήθως στην ελλιπή κινητική ανάπτυξη των παιδιών αυτών. Τα παιδιά που μεγαλώνουν σε περιβάλλον με περιορισμένες οικονομικές και εκπαιδευτικές ικανότητες μπορεί να εμφανίσουν καθυστέρηση τόσο στη γνωστική όσο και στην κινητική ανάπτυξή τους (Najman, et al., 1992). Αυτό, κατά κύριο λόγο, οφείλεται στην έλλειψη ερεθισμάτων από το άμεσα οικογενειακό και κοινωνικό περιβάλλον του παιδιού, τα οποία είναι απαραίτητα για την ανάπτυξη των διαφόρων δεξιοτήτων του,  από το δεύτερο κιόλας χρόνο της ζωής του   (Black, et al, 2000).
      Σύμφωνα με έρευνες, τέσσερις είναι οι κύριοι παράγοντες που επηρεάζουν την ανάπτυξη των παιδιών προσχολικής ηλικίας, που προέρχονται από εθνικές μειονότητες : το πολιτισμικό και μορφωτικό επίπεδο των γονιών και των ατόμων που φροντίζουν τα παιδιά, η συγκρότηση και τα  χαρακτηριστικά της οικογένειας, οι κοινωνικοοικονομικοί και οι βιολογικοί παράγοντες (Fantuzzo, et al,  2005, Burchinal, et al, 1997).

        Παιδιά μειονοτήτων που ανατρέφονται στη φτώχεια, παρουσιάζουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης μειωμένης γνωστικής και κινητικής ικανότητας, καθώς και ενδεχόμενης ακαδημαϊκής αποτυχίας.  Η ανάπτυξη των παιδιών προσχολικής ηλικίας, που μεγαλώνουν σε οικογένειες με χαμηλό κοινωνικοοικονομικό επίπεδο, χαρακτηρίζεται από μειωμένες επιδόσεις σε σταθμισμένα τεστ (Nair & Radhakrishnan, 2004), γεγονός που εμφανίζεται πιο έντονα και με μεγαλύτερη συχνότητα στα παιδιά που προέρχονται από εθνικές μειονότητες (Burchinal, et al, 1997). Ανάλογα συμπεράσματα αναφέρονται και σε έρευνα, που πραγματοποιήθηκε σε παιδιά εθνικών μειονοτήτων της Αμερικής στην οποία αναφέρεται ότι υπήρχε καθυστέρηση στην απόκτηση βασικών κινητικών δεξιοτήτων, η οποία γινόταν περισσότερο εμφανής με την απόκτηση πολυπλοκότερων κινήσεων (π.χ περπάτημα), που τα βοηθούσαν  να γίνουν πιο ανεξάρτητα κινητικά (Kolobe 2004).

         Το κοινωνικοπολιτισμικό περιβάλλον και η ανάπτυξη των δεξιοτήτων των παιδιών, πιστεύεται ότι αλληλοεξαρτώνται (Garcia-Coll, & Magnuson, 2000). Η κουλτούρα θεωρείται ότι επηρεάζει τόσο τη συμμετοχή στην άσκηση όσο και το ρυθμό ανάπτυξης (Coll & Magnuson, 2000). Σε οικογένειες μεταναστών, οι αντιλήψεις των γονιών αναφορικά με την ανάπτυξη των παιδιών τους, επηρεάζονται από την εθνικότητα, την κουλτούρα, την κοινωνικοοικονομική κατάσταση και το μορφωτικό επίπεδο τους. Πολλοί ερευνητές δίνουν ιδιαίτερη έμφαση στην κατανόηση της κουλτούρας και των  επιδράσεων της, στην ανάπτυξη του παιδιού προσχολικής ηλικίας (McLain & Oakes, 2000). Η κουλτούρα, ο τρόπος διαπαιδαγώγησης, το μοντέλο βάση του οποίου ανατρέφουν οι γονείς τα παιδιά τους, οι αντιλήψεις και οι προσδοκίες των γονέων που ανήκουν σε εθνικές μειονότητες, διαφέρουν από τον ιδεολογικό και πολιτισμικό προσανατολισμό των κατοίκων της χώρας, όπου μεταναστεύουν (Kolobe, 2004).
Οι γονείς που ανήκουν σε εθνικές μειονότητες, δίνουν κατά τη διαπαιδαγώγηση των παιδιών τους, περισσότερη έμφαση στην ανάπτυξη κοινωνικών δεξιοτήτων, οι οποίες  καθιστούν το άτομο ικανό να ενσωματωθεί και να γίνει αποδεκτό στην κοινωνία. Επιπλέον, θεωρούν πιο σημαντική την καλλιέργεια του αισθήματος εμπιστοσύνης, αυτοπεποίθησης, ανεξαρτησίας και δίνουν λιγότερη σημασία στην ανάπτυξη γνωστικών, κινητικών ή άλλων δεξιοτήτων (Darling & Steinberg, 1993, Okagaki & Stermberg 1993). Αυτό, έχει ως αποτέλεσμα την εμφάνιση καθυστέρησης στο ρυθμό ανάπτυξης τόσο της αδρής όσο και της λεπτής κινητικότητας των παιδιών προσχολικής ηλικίας που ανήκουν σε εθνικές και φυλετικές μειονότητες (Delgado & Ford, 1998).

Βιβλιογραφία

 
Black, M. M., Hess, C. R. & Berenson- Howard, J. (2000) Toddlers from low- income families have below normal mental, motor, and behavior scores on the revised Bayley Scales. Journal of Applied Developmental Psychology, 21 (6): 655-666.
Brandon, P. D., (2004). The child care arrangements of preschool- age children in immigrant families in the United States. International Migration, 42 (1).
Burchinal, M. F., Campbell, F. A., Bryant, D. M., Wasik, B. H., & Ramey, C. T.  (1997). Early intervention and mediating processes in cognitive performance of children of low- income African American families. Child Development, 68, 935-954.
Darling, N. & Steinberg, L. (1993). Parenting style as context: an integrative model. Psychol Bull. 113: 487-496.
Delgado, B. M. & Ford, L. (1998). Parental perceptions of child development among low-income Mexican American families. Journal of child and family Studies, 7 (4): 469-481.
Fantuzzo, J. W., Rouse, H. L., McDermott, P. A., Sekino, Y., Childs, S. & Weiss, A. (2005). Early childhood experiences and kindergarten success: a population- based study of a large urban setting. School Psychology Review, 34, 4, 571-588.
Garcia-Coll, C. & Magnuson, K. (2000). Cultural differences as sources of developmental vulnerabilities and resources. In: Shonkoff JP, Meisels SJ, eds. Handbook of Early Childhood Intervention. 2^nd ed. New York, NY: Cambridge University Press, 549- 577.
Goodway, J. D. & Branta, C. F. (2003). Influence of a motor skill intervention on fundamental motor skill development of disadvantaged preschool children. Research Quarterly for Exercise and Sport, 74 (1), 36- 46.
Klebanov, P. K., Brooks- Gunn, J., McCarton, C. & McCormick, M. C. (1998). The contribution of neighborhood and family income to developmental test scores over the first 3 years of life. Child Development, 69, 1420-1436.
Kolobe, T. H. (2004). Childrearing practices and developmental expectations for Mexican- American mothers and the developmental status of their infants. Physical Therapy, 84, 5, 439-453.
Lejarraga, H., Pascucci, M. C., Krupitzky, S., Kelmansky, D., Bianco, A., Martinez, E., Tibaldi, F. & Cameron, N. (2002). Psychomotor development in Argentinean children aged 0-5 years. Perinat Epi, 16, 47-60.
McLain, C., Provost, B., & Crowe, T. K. (2000). Motor development of two-year-old typically development II Motor Scale. Pediatric Physical Therapy., 12(3): 108-113.
Nair, M. K. C., & Radhakrishnan, S. (2004). Early childhood development in deprived urban settlements. Indian Pediatrics, 41: 227.
Najman, J. M., Bor, W., Morrison, J., Andersen, M. & Williams, G. (1992). Child developmental delay and socio-economic disadvantage in Australia: a longitudinal study. Soc. Sci. Med. 34, 8, 829-835.
Newell, K. (1984). Physical constraints to development of motor skills. In J. Thomas (Ed.), Motor development during preschool and elementary years (pp. 105-120). Minneapolis, MN: Burgess.
Newell, K. (1986). Constraints on the development of coordination. In M. G. Wade & H. T. Whiting (Eds.), Motor development in children: Aspects of coordination and control (pp. 341-360). Dordrecht, The Netherlands: Nijhoff.
Okagaki, L. & Sternberg, R. G. (1993). Parental beliefs and children’s school performance. Child Development, 64, 36-56.
Suarez- Orozco, C. & Suarez-Orozco, M. (2001). Children of immigration, Harvard University Press, Cambridge.
To, T., Cadarette, S. M. & Liu, Y. (2001). Biological, social, and environmental correlates of preschool development. Child: Care, Health and Development, 27, 187-200.

H κ. Γιαγκάζογλου Παρασκευή είναι Επίκουρη Καθηγήτρια Ειδικής Αγωγής στο ΤΕΦΑΑ Σερρών Α.Π.Θ και Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Θεραπευτικής Γυμναστικής & Ειδικής Φυσικής Αγωγής (www.eletefa.gr). Συμμετέχει στη διδασκαλία των μαθημάτων ειδικότητας «Προσαρμοσμένης Φυσικής Αγωγής» και είναι υπεύθυνη του μαθήματος κορμού «Ειδική Αγωγή» και του μαθήματος κατεύθυνσης «Προσχολική Φυσική Αγωγή». Επίσης, συμμετέχει με εισηγήσεις στο Διατμηματικό Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών «Ανθρώπινη Απόδοση και Υγεία» και στο Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα «Κινησιολογία» του ΤΕΦΑΑ Σερρών, ΑΠΘ.

Contact: pgiagaz@phed-sr.auth.gr

Πηγή: eletefa.gr